HWScan00018

212 Rozdział XV. Umowy pośrednictwa handlowego

roku. Dający zlecenie odmówił zapłaty, argumentując, że nie zlecił agentowi prowadzenia takiej formy promocji i że została ona wybrana bez konsultacji. Ponadto idea promocji usług dającego zlecenie w taki sposób go nie przekonuje, w związku z tym agent podjął działania na własną odpowiedzialność i nie może żądać zwrotu poniesionych wydatków. Agent z kolei przekonywał, że od czasu wywieszenia bannera liczba umów zawieranych przez niego w imieniu dającego zlecenie wzrosła o 20%, co potwierdza słuszność podjętych przez niego decyzji.

Pytania

1.    Czy agent słusznie domaga się pokrycia wydatków przez dającego zlecenie?

2.    Kiedy agent ma prawo żądania od dającego zlecenie zwrotu poniesionych wydatków związanych z wykonywaniem umowy agencyjnej?

Stan prawny

• Kodeks cywilny — art. 762, 758¹.

S|S|| Odpowiedź na pytanie 1

Odpowiedzi na pytania Umowa agencyjna, zawierana między dającym -    zlecenie i agentem, jest umową pośrednictwa

handlowego. Zakłada, że agent — będący samodzielnym, odrębnym od dającego zlecenie podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą (przedsiębiorcą) — w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej zajmować się będzie czynnościami mającymi na celu zwiększenie liczby lub wartości umów zawieranych przez klientów z dającym zlecenie. Czynności te mogą mieć charakter faktyczny (np. prowadzenie działań promocyjnych, udzielanie informacji potencjalnym klientom, działania akwizycyjne) lub prawny (agent działa jako pełnomocnik dającego zlecenie, może zawierać w jego imieniu umowy z klientami i odbierać od nich oświadczenia woli składane wobec dającego zlecenie np. oświadczenie o odstąpieniu od umowy). Zasadą jest, że koszty tych czynności jak i swojej działalności agent będzie pokrywał z otrzymywanego od dającego zlecenie wynagrodzenia, które najczęściej ma charakter prowizyjny. Tym samym w zwykłym toku działalności agent nie jest uprawniony do żądania od dającego zlecenie dodatkowego wynagrodzenia na pokrycie swoich wydatków związanych z wykonywaniem umowy agencyj-

wvvw.LexisNexis.pl

nej. W sytuacji opisanej w kazusie można przyjąć, że wynagrodzenie otrzymywane przez agenta zostało skalkulowane w taki sposób, by pokryć wydatki związane z zazwyczaj stosowanymi przez niego formami promocji, tj. reklama na ulotkach, plakatach i ogłoszeniach w prasie lokalnej.

Dyspozytywny przepis Kodeksu cywilnego (art. 762) dopuszcza jednak możliwość domagania się zwrotu przez dającego zlecenie agentowi wydatków poniesionych przez tego ostatniego ponad to, co agent otrzymał tytułem wynagrodzenia za wykonanie umowy agencyjnej.

Odpowiedź na pytanie 2

Agent może żądać od dającego zlecenie wydatków tylko przy łącznym spełnieniu następujących przesłanek: wyłączenia takiej możliwości nie zawiera treść umowy agencyjnej, wydatek był uzasadniony, wysokość wydatku przekraczała zwykłą w danych stosunkach miarę, wydatek został już przez agenta pokryty, zlecenie zostało wykonane.

Wydatek należy uznać za uzasadniony, gdy służy wykonaniu umowy agencyjnej i przyświecających jej celów, a więc przede wszystkim ma na względzie zwiększenie liczby lub wartości umów zawieranych z klientami przez dającego zlecenie. Wydatkiem przekraczającym zwykłą w danych stosunkach miarę (nadzwyczajnym) jest taki wydatek, który wykracza poza ramy zwykłych wydatków ponoszonych przez agenta w związku z wykonywaniem umowy agencyjnej. Zakres tych ostatnich zależny będzie od treści umowy i zakresu obowiązków agenta, jednak najczęściej będzie obejmował pokrycie kosztów działalności agenta (biuro, pracownicy), określonych w umowie form promocji dającego zlecenie czy innych podejmowanych na jego rzecz czynności.

Ponadto agent może żądać zwrotu wydatku, który już sam pokrył. Agent — na podstawie art. 762 k.c. — nie może żądać od dającego zlecenie pokrycia z góry kwoty, która dopiero ma zostać wydatkowana przez agenta. Treść przepisu posługuje się zwrotem „wydatków związanych z wykonaniem zlecenia”, wskazując na czynność zakończoną sukcesem (odmiennie od np. „wydatków związanych z wykonywaniem zlecenia”). Biorąc to pod uwagę można stwierdzić, że agent może żądać zwrotu wydatków od dającego zlecenie, gdy ich poniesienie realnie przyczyni się do osiągnięcia celów umowy agencyjnej, a więc przysporzy korzyści dającemu zlecenie.

Odwołując się do kazusu należy stwierdzić, że poniesione przez agenta wydatki związane z przygotowaniem banneru i jego wywieszeniem na