Kardas rodzia 25252525B3 8 strony6 187

186

CZĘŚĆ II PROCESY W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM

Organizowanie I budowanie struktur organizacyjnych M. Cielemęcki

187

A Q A

•    rozpiętości kierowania - struktury piaskie i smukłe,

•    dominującego kryterium grupowania komórek - struktury rozczłonkowane według: regionów lub lokalizacji, rynków, funkcji, procesów lub wyposażenia rodzajów decyzji¹³, mówimy w' tym przypadku o tzw. dywizjonałnej strukturze organizacji.

Graficznym obrazem struktury, ukazującym poszczególne części organizacji wraz z hierarchicznym układem zależności występujących pomiędzy ludźmi, stanowiskami pracy i komórkami jest schemat organizacyjny. Ilustruje on pięć podstawowych aspektów struktury organizacyjnej:

•    podział pracy - każdy element schematu reprezentuje inne stanowisko pracy bądź komórkę, odpowiedzialne za przydzieloną część pracy,

•    kierownicy lub podwładni - linie ciągle lub przerywane oznaczają relacje nadrzędności i podporządkowania.

•    rodzaj wykonywanej pracy - opisy elementów schematu (np. prostokątów) wskazują na różne zadania bądź obszary odpowiedzialności,

•    grupowanie segmentów pracy (departamentalizacja) - schemat odzwierciedla pogrupowanie stanowisk według pewnego przyjętego planu, wprowadzającego system koordynacji, np. według pełnionej funkcji, produktu lub usługi, klientów albo regionów,

•    szczeble zarządzania - chodzi nie tylko o wskazanie stanowisk kierowniczych i podporządkowanych im podwładnym, ale również o objęcie całej hierarchii kierowniczej.

Poniżej zaprezentowano propozycje graficzne schematów organizacyjnych (rysunek 8.1.). Mogą one przyjmować postać układowe

a)    pionowych.

b)    poziomych.

c)    prostokątnych.

d)    koncentrycznych.

e)    kołowych,

f)    słonecznych.

Najbardziej rozpowszechnionymi i najszerzej stosowanymi w praktyce są układy pionowe i poziome.

Zgodnie z klasyfikacją struktur zamieszczoną powyżej zostanie teraz zaprezentowana krótka charakterystyka poszczególnych rodzajów struktur ze zwróceniem szczególnej uwagi na ich zalety i wady.

^I5J Dziadoń. Struktura organizacyjna jako przedmiot doskonalenia, [w:] A. Stabryla, J Trzci-niecki (red.). Doskonalenie struktury organizacyjnej. Podstawy teoretyczne. Wyd. AF w Krakowie. Kraków 1988, s. 37

Rysunek 8.1. Propozycje układu graficznego schematów organizacyjnych a)    *#

-CD	-CD
-CD	-CC
HCD

I
I
I
L

Źródło: Opracowanie własne.

Istota struktur)' liniowej (linearnej) została ukazana na rysunku 8.2. Występuje tutaj przejrzysta więź służbowa pomiędzy komórkami na poszczególnych szczeblach. którą oznaczają linie ciągle. W pełni realizowana jest zasada jedności kie-rownictwa. Decyzje są podejmowane jednoosobowo przez kierowników. Taki typ struktury jest charakterystyczny dla jednostek, w których niezwykle ważne jest przestrzeganie przepisów prawa (urzędy), natomiast zastosowanie jej w typowych przedsiębiorstwach jest ograniczone ze względu na niemożność zbudowania struk-