ksero1

Fererłsr Strrr&yyru

Dwa oblicza sarmatyzmu **^3

Ideologia sarmacka w założeniu łączyła się z ^loma pozytywńyrni Wartoścomi .'Niestety w praktyce

/''^‘■y^nomencm polskiej kultury barokowej jest sarmatyzm. zjawisko i- zupełnie oryginalne na tle xvn-wiecznej Europy U podstaw kultury Ly obyczajowości sarmackiej legia zasadnicza dia ówczesnych kwestia mianowicie problem rodowodu Uznano, że im starsze dziedzictwo, tym lepsze Rozpowszechnił $ie wówczas wśród szlachty pogląd. że wywodzi się ona od tajemniczych Sarmatów, Ditnego ludu zamieszkującego, według an tycznych historiografów (m.in. Herodota). 'wschodnią Europę Niektórzy autorzy starożytni używali dia określenia tych ziem terminu Sarmacja. a Sartyk nazywany pyt Oceanem Sarmackim. Mityczni Sarmaci mieli słynąć z odwagi, umiłowan a wolności (jako że byli oiemieniem koczowniczymi, gościnności taka genealogia nobilitowała polską szlachtę, tłumaczyła jej lianę przywileje nieograniczoną wolność osoóistą Skłonni do anarchii, zafascynowani wschodnim przepychem, spędzający chętnie czas na zabawach i w salach są dowycr. zadowoleni z siebie prowincjusze lubili wyobrażać sobie, że są potomkami w unii prostej rzymskich mężów stanu Synonimem doora państwa stała się obrona orzywiiejów stanowych, jako 2e Sarmaci nie byli przodkami wszystkicn Połaków. a jedynie polskiej szlachty Niebawem przedstawicieli innych stanów - mieszczan. Żydów i chłopów - przestano nawet uważać za Polaków Szlachta naórała przekonania, że uczenie się od innych nąrooów jest zoeone skoro Rzeczpospolita ze swoją .złotą wolnością', której sedno stanowiło prawo lioerum veto. może się chluDlć najlepszym systemem politycznym na świecie. krytyczny stosunek wobec Europy Zachodniej przerodził się w ksenofobię, czyli wrogość do wszystkiego, co obce. kontrreformacyjny kościół tropił w cudzoziemskich tekstach herezję, szlachta - niebezpieczeństwo zagrażającego Jej wolnościom absolutyzmu. Utwierdził się szlachecki konserwatyzm za dobre uznawano tc. co swojskie, zgodne ze zwyczajami stanu, ziemiańska tradycją. Mentalność szlachecką sarmatyzm nacechował niestety oarąfianszczyzną, zaściankowością i egocentryzmem

Szlachta w mundurach ziem i województw Rzeczypospolitej, malarz ruernany (początek X:X. .v

176

mu i stały się przywarami szlachty i ułomnościami kultury szlachecloei    '^t-^:"’ ^v- j.

) ^ ^v

duma narodowa - wiązała s ą z poczuciem potęgi polityczno- --*■ megalomania - przesądne, poczucie .własne; warto:

-ekonomicznej, przekonaniem o doskonałości polskiego.ustroju. •    '    \X.-i .. -

przeświadczeniem o wyjątkowej rpli polskiej szlachty vy Europie

. ■ (idea przedmurza chrześcijaństwa! - .

_v- •£-•?«>. -f

przywiązanie do rodzimych trądy

starych obyczajów dumą. odrzucanie cudzoziemszczyzny. .

■ '-i- zwłaszcza w sferze stroju i obyczajów

patriotyzm - miłość do Polski, gotowość waiia w jej obrpfl*e._chęć ^

waleczność, odwaga, męstwo, hooor

umiłowanie wolności

dewocja/tenatyim

• • . - —-- . szacunek dla praworządności.

sprawiedliwości.    sąocvvęjoęz.c^'aasamixi taktfahe;

rczsircygan* sporów na dr® sądówęr    jak grusza na.miedzy

przywiązame do religii -nietolerancja wobec innowierców.

.    f.    " -ćżyw basie przyjęć. malrarborzowanie '

gościnność, wyśtawność -*• życie ponad stan wyjjąwńe uczty pełne przepychy

zaślubiny, ceremonialne uroezyTcóśd pogrzebowe). pijaństwo. ■ - obżarstwo; częśtopra^dzącd pójyrny' i utraty maja/Ąów

177