Kukułka1

i, Genfcza^ppjęde i istota stosunków międzynarodowych

względem przez Stany Zjednoczone. Jednakże wielki kryzys gospodarczy z 1929 r. zahamował ten ruch kapitałów, a nawet spowodował ich znaczą repatriację, która sprzyjała geograficznemu rozszerzeniu się kryzysu. Długi i oczekiwania międzynarodowe na niemieckie reparacje wojenne komplikowały stosunki dyplomatyczne państw. Od-cnodzenie od walut w złocie i rosnąca płynność walut papierowych powodowały inflację i spowolnienie handlu międzynarodowego. Państwa uciekały się wtedy bądź do kontroli kursów⁷ (jak czyniły to Niemcy), bądź do dewaluacji (jak postąpiły W. Brytania i USA), bądź wreszcie do utrzymania parytetu złota, co utrudniało ich eksport (jak w przypadku Francji, Belgii, Holandii, Włoch, Szwajcarii i Polski).

Po fi wojnie światowej i prawie przez cały okres „zimnej wojny” funkcjonowały dwa systemy finansowe. System zachodni oparty był na uzgodnieniach z Bretton Woods z 1.944 r. i funkcjonowaniu Międzynarodowego Funduszu Walutowego w imię stabilizacji systemów walutowych oraz obniżania barier celnych. System państw socjalistycznych zakładał pełną kontrolę kursów i zamykał się w swego rodzaju autarkii. System zachodni sprzyjał ekspansji gospodarczej, ale błędy popełniane w jej toku, zwłaszcza przez dyplomację Stanów Zjednoczonych, podważyły siały parytet opartego na zlocie dolara jako punktu odniesienia dla innych walut. .Dlatego od sierpnia 1971 r, dolar został oderwany od parytetu złota, a w 1976 r. również inne waluty odeszły od takiego parytetu,

Odchodzenie od parytetu złota w światowym systemie walutowym i pierwszy kryzys naftowy z 1973 r. spowodowały silniejsze powiązanie międzynarodowych stosunków finansowych ze stosunkami gospodarczymi i z problemami rozwojowymi. Pojawiła się silna przeciwstawnośe krajów słabo rozwiniętych i zadłużonych oraz krajów bogatych i wierzyciełskich. Znalazła ona światowo- wyraz na

I Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro w czerwcu 1992 r. oraz na

II Szczycie Ziemi w Johannesburgu we wrześniu 2002 r.

Komplikowanie się międzynarodowych stosunków finansowych i gospodarczych zwiększyło zapotrzebowanie na wiedzę o geografii gospodarczej, o realnych zjawiskach rynkowych i walutowych, o surowcach i handlu oraz o międzynarodowych przepływach produktów i siły roboczej. Narastały też oczekiwania i potrzeby zabezpieczania socjalnych oczekiwań ludzkich poprzez odpowiednią współpracę gospodarczą w środowisku międzynarodowym. Nie udało się jednak uzgodnić (rozstrzygnąć), którzy uczestnicy stosunków międzynarodowych - narodowi czy transnarodowi - mają regulować tę współprace. Na potrzebę takiej regulacji wskazywał i wskazuje fakt widoczny dla wszystkich uczestników interakcji międzynarodowych, źe przepływy kapitałowe kreują bogactwo lub biedę.

Światowe zgromadzenia przedstawicieli banków, koncernów i instytucji transnarodowych dowiodły, że propagowane coraz, intensywniej poddawanie gospodarek narodowych prawom rynku oraz wpływom MPW i Banku Światowego oznacza uznawanie prymatu gospodarek silniejszych oraz firm i instytucji transnarodowych, które nie liczą się z sytuacją .socjalną ludności poszczególnych krajów. Dowodzi tego ujawniony przez Międzynarodową Organizację Pracy tak antyhumanitarny fakt, źe na początku 2002 r. ponad 211 min dzieci poniżej 14 lat w całym świecie było zmuszanych do pracy, z tego nawet w krajach bogatych ponad 2,5 min.

Stosunki, kulturalne rozwijały się od czasów najdawniejszych poprzez styki, związki i współzależności różnych grup uczestników stosunków międzynarodowych. Owe styki, związki i współzależności funkcjonowały w sposób żywiołowy w długich okresach historycznych. Kontakty .kulturowe rozwijali najpierw kupcy i misjonarze, nosiciele nowych idei, języków, dzieł sztuki, alfabetu, słowa drukowanego i. książek, Zasięg i szybkość rozwoju stosunków kulturalnych zwiększyło znacznie rozpowszechnienie się radia, telewizji i Internetu.

Stosunki kulturalne miały do końca XVIII wieku charakter przede wszystkim zjawiska prywatnego. Rozwijały się one bowiem w kontekście żywiołowych zainteresowań jednostek kulturą innych obcych , Zwłaszcza wyróżniających się bogactwem i potęgą.

średniowieczu kadfaty, dwory i państwa zaczęły uprawiać celowo zorganizowaną „politykę- kulturalną". W tym celu kultywowały jeden język, którym kolejno był armeński, arabski i łacina, a w czasach nowożytnych francuski i angielski.