Kukułka3

I. Geneza, pojęcie i istota stosunków międzynarodowych

ny potencjał, siła demograficzna czy posiadane uzbrojenie}. Troszczą się natomiast bardziej o zapewnienie swego bezpieczeństwa i stosują w tym celu zabiegi dyplomatyczne.

Pierwszym zabiegiem małych państw dla zapewnienia sobie bezpieczeństwa jest doprowadzenie do sojuszu z wielkim mocarstwem. Jest to zabieg o tyle ryzykowny, że wielkie mocarstwo może stawiać określone warunki (materialne, terytorialne lub strategiczne), aby przekształcić mniejsze państwo w swego klienta. Tak było np. z sojuszami państw Europy Środkowej ze Związkiem Radzieckim w okresie istnienia bloku wschodniego.

Drugim zabiegiem na rzecz bezpieczeństwa jest zachowanie neutralności w sytuacjach konfliktu dwóch większych przeciwników lub wygrywanie jednego przeciwko drugiemu (jak to czyniła Kambodża w stosunku do Syjamu i Wietnamu przed kolonizacją francuską). Zabieg taki wywołuje także ryzyko zemsty ze strony przeciwnika zwycięskiego. albo możliwość zmowy większych rywali przeciwko małemu państwu (jak to było w przypadku czterech rozbiorów Polski).

Trzecim zabiegiem małych państw może być gra między widu .mocarstwami w sytuacjach ładu wiełobiegunowego (jak to czyniła Korea pod koniec XIX wieku wobec Chin, Japonii, USA i Niemiec). Multilateryzacja partnerów i stosunków odpowiada bowiem małym państwom, natomiast sytuacje dwubiegunowe nie odpowiadają im ani politycznie, ani ekonomicznie, ant militarnie.

Czwartym zabiegiem małych państw na rzecz ich bezpieczeństwa może być stowarzyszanie się wzajemne i solidaryzowanie w obliczu wielkich państw, aby występować w imienin szerszej opinii światowej przeciwko skrajnym działaniom międzynarodowym mocarstw (jak to czynił np. ruch państw niezaangazowanych przeciwko wojnie USA w Wietnamie).

Piątym wreszcie zabiegiem pokojowym małych państw w interesie swojego bezpieczeństwa i pozycji jest tworzenia międzynarodowych instytucji, które byłyby w stanie zapewnić im osłonę przed zagrożeniami. W instytucjach tych małe państwa mają większość i mogą wpływać na kształtowanie korzystnego dla nich środowiska międzynarodowego oraz demokratycznych norm prawa międzynarodowego.

Rozwojowi pokojowych stosunków polityczno-wojskowych służy od czasów Odrodzenia rozwój procedur dyplomatycznych. Opiera się on na nawiązywaniu stałych stosunków dyplomatycznych, na wymianie misji dyplomatycznych, na rozwoju negocjacji na różnych szczeblach, na przyśpieszonym krążeniu informacji międzynarodowych, na upowszechnianiu się dyplomacji konferencyjnej, na wdrażaniu zbiorowych negocjacji oraz na tworzeniu stałych komisji międzynarodowych, zarówno bilateralnych jak wielostronnych, które nadają stosunkom polityczno-wojskowym większej intensywności i ciągłości.

W toku rozwoju procedur dyplomatycznych zwiększa się też obsada ambasad, Obok osób mających ogólne przygotowanie dyplomatyczne znajduje się w nich coraz więcej specjalistów z różnych dziedzin i resortów (wojskowych, finansowych, handlowych, kulturalnych, naukowych, prasowych i. m.}. Potwierdza się przy tym reguła, że ambasador powinien hyc koordynatorem wszystkich pracowników wysyłanych przez różne resorty do państwa jego akredytacji,

Procedury dyplomatyczne służą polityce zagranicznej państw, która ma najszerszy i najbardziej dynamiczny wpływ na stosunki międzynarodowe we wszystkich ich dziedzinach. Stosuje ona metody działań publicznych i utajnionych. Te ostatnie są stosowane przede wszystkim w sferze stosunków dypiomatyczno-politycznych i wojskowych, ale bywają niekiedy przenoszone na inne polityki publiczne. Wszystkie metody mają wpływ na zakres płynących do każdego państwa ze środowiska międzynarodowego informacji, impulsów i zagrożeń, a w konsekwencji także na zakres wywoływanych przez nie interakcji międzynarodowych.

Dyplomaci i wojskowi nie są już jedynymi reprezentantami zawodów, których obowiązkiem jest zajmowanie się szczególnymi problemami międzynarodowymi. Wiedza o środowisku i życiu międzynarodowym okazuje się coraz bardziej przydatna dla wielu innych zawodów. Upowszechnianiu tej wiedzy służy rozwijająca się nauka o stosunkach międzynarodowych.

Wszyscy analitycy i praktycy muszą się liczyć ze specyficznymi cechami międzynarodowej sfery stosunków społecznych. Stosunki