Kukułka8

VI. Zasady I normy stosunków międzynarodowych

eja uniwersaiistyczna zakłada bowiem, że narody, państwa czy rządy powinny przestrzegać norm danego kodeksu we wszystkich swoich zachowaniach i rolach międzynarodowych. Z kolei zgodnie z tendencją perfekcjonistyczną normy te obowiązują niezależnie od zmieniających się uwarunkowań postępowania. Wreszcie tendencja absolutyzująca oznacza odrzucenie wszelkiego relatywizmu i stawianie norm moralnych oraz związanych z nimi prawd abstrakcyjnych ponad podmiotowymi uczestnikami stosunków międzynarodowych i odpowiadającymi im prawdami konkretnymi. W praktyce jednak stosowanie ocen moralnych odbiega od wskazanych tendencji, jest często fragmentaryczne, dostosowane do sytuacji i zrelatywizowane.

Oceny moralne nie uznają dwuznaczności i dlatego wymogi przyjętego kodeksu muszą być konsekwentnie stosowane. Skoro z moralnego punktu widzenia zwykłe morderstwo jest ziem, to tym większego potępienia wymagają mordy masowe, agresywne wojny czy konstruowanie broni masowego rażenia. I chociaż można znaleźć "wyjaśnienie przyczyn niemoralnego postępowania państw i rządów, to z punktu widzenia moralnego nie można takiego postępowania usprawiedliwić. Idzie bowiem o obronę tego, co jest dobre i słuszne według rozumienia większej ilości, podmiotów stosunków międzynarodowych, Te z nich, które postępują niemoralnie, czynią to ze względów egoistycznych, a przy tym często posługują się uzasadnieniami moralnymi, aczkolwiek rzeczywiste uwarunkowania ich postępowania nie dowodzą przestrzegania jakichkolwiek zasad moralnych.

Należy podkreślić, że żadne działanie czy interakcja międzynarodowa nie są same przez się dobre lub złe, słuszne lub niesłuszne. Zyskują one odpowiednią ocenę dopiero poprzez odniesienie ich do celów i wartości, zaś sprawdzianem tej oceny są ich konsekwencje. Jednakże dobre cele nie usprawiedliwiają stosowania złych środkowe

Zróżnicowanie postaw moralnych wynika stąd, że każdy naród, państwo czy rząd stara się prezentować w środowisku międzynarodowym własną interpretację kodeksu moralnego, która odpowiada kodeksowi dominującemu w jego stosunkach wewnątrzpaństwowych. Zgodność kształtująca się wokół wspólnych celów i wartości w środowisko międzynarodowym może tworzyć wspólne kodeksy moralne, które formułują międzynarodowe wymogi postępowania, a zarazem eliminują złą moralność etnocentryczną.

Z powyższego nie wynika, że istnieje lub może istnieć jeden światowy kodeks moralny. Wyrażane w literaturze poglądy albo negują istnienie takiego kodeksu, albo stwierdzają dopiero jego kształtowanie się, albo wreszcie dostrzegają powstawanie wielu grup norm moralnych. Ten ostami pogląd najbardziej odpowiada realnym stosunkom międzynarodowym, gdyż- wśród wielości systemów międzynarodowych istnieją także systemy wartości i celów oraz odpowiadające im kodeksy postępowania. Istnieje również pewna grupa norm, które mają zasięg globalny i tworzą kodeks moralny (np. potępienie przemocy, uprzejmość i szacunek dla partnerów stosunków, ochrona życia ludzkiego itp.).

Należy stwierdzić, że charakter norm moralnych sprawia, iż odgrywają one mniejszą rolę w stosunkach międzynarodowych, aniżeli normy polityczne i prawne. W praktyce mają bowiem mniejszą siłę oddziaływania, jednakże zaznaczające się kodeksy moralne (zarówno będące pod wpływem zasad religijnych jak świeckich) mają zdolność mobilizowania opinii światowej oraz wywierania nieformalnej presji na rozwój oraz funkcjonowanie kodeksów międzynarodowych norm politycznych i prawnych w różnych częściach globu.

3, Normy polityczne

Normy polityczne w stosunkach międzynarodowych są realniejsze, konkretniejsze i bardziej wymierne niż normy moralne. Charakteryzuje je ogólna tendencja do maksymalizacji wymogów. Jednocześnie widoczne są ograniczenia tej tendencji. Przejawiają się one na pograniczu polityki zagranicznej państw i międzynarodowych stosunków politycznych, zakreślających główny obszar powstawania, rozwoju i funkcjonowania norm politycznych.

Geneza norm politycznych jest ściśle związana ze środkami dzia łań i oddziaływań politycznych poszczególnych podmiotów na rzecz realizacji ich systemów wartości i interesów. Normy takie zaczęły

123