Kukułka6

X> Tożsamości jednostek I zbiorowości między naród owy ch

Podobnie wypaczenie pod koniec XX wieku stanowiła inspirowana z Toronto przez dawnego agenta czeskich służb specjalnych dywersyjna akcja na rzecz sztucznego narodu i państwa karpatorusińskie-go-

Nasilone pod koniec XX wieku procesy globalizacyjne oraz związane z nimi tendencje kosmopolityczne i uniformizacyjne w świecie sprzyjają zacieraniu tożsamości grup i wspólnot narodowych- Entuzjaści tych procesów^ gloryfikują koncepcje ponadnarodowe i wielkie przestrzenie oraz lekceważą wszelką łokalnośd i małe ojczyzny, Na tym tle pojawiają się sprzeczności wewnątrz wspólnot narodowo-państwowych, między neoliberalnymi entuzjastami tendencji kosmopolitycznych a obrońcami tożsamości narodowych i lokalnych. Procesy globalizacyjne pod flagą kosmopolityzmu sprzyjają bowiem polaryzacji ekonomiczno-socjalnej społeczeństw, osłabiają spójność narodową oraz zagrażają większym i mniejszym ojczyznom, którymi nie odpowiadają normy i cechy kosmopolityzmu.

Praktyka stosunków międzynarodowych dowiodła, że promowana przez zwolenników? tendencji kosmopolitycznych tzw, globalna kultura, „tożsamość światowa” czy „nacjonalizm ziemski” są uboższe od kultur i wyrosłych na nich tożsamości narodowych. Pozbawione są też pamięci historycznej i odniesień społecznych, jak też świadomości środowiskowo-przestrzennej. Tymczasem mentalność ludzi jest bardziej otwarta na sprawy realne i lokalne niż kosmopolityczne i globalne. Dzięki tej mentalności, z którą muszą się liczyć rządy państw, słabe podstawy mają tezy neoiiberałów na temat „planetarnej świadomości”, „denacjonalizacji” państw narodowych oraz perspektywy zanikania suwerenności państw,

2, Tożsamości narodowe a polityka zagraniczna państw

Tradycyjne tożsamości narodowe przejawiały zawsze tendencje do wzmacniania bomogemczBOŚci jednej zbiorowości narodowej czy państwowej oraz odróżniania czy przeciwstawiania jej społeczeństwom żyjącym poza jej granicami. Co było zewnętrzne i odmienne, traktowały jako coś obcego, niepewnego, kryjącego zagrożenia, a zatem wymagającego gotowości i środków do przeciwstawienia się,

Z takiej gotowości w polityce zagranicznej państw wyrastały wielokrotnie działania zmierzające do pełnienia „misji cywilizacyjnej*’ wobec obcych, imperialnego wpływania i panowania nad nimi oraz dychotouucznego przeciwstawiania ich sobie jako czegoś gorszego już w nazewnictwie (np. jako zacofane-postępowe, łradycyj-iie-riowoezesrte_; racjonalne, nieracjonalne, Północ-Południe, strefy pokoju-sirefy niepokoju itp.).

Nowożytne państwa, które rozwijały swoją tożsamość według modelu francuski ego, tzn, na podstawach etnicznych, identyfikowały swoje interesy narodowe i rację stanu z prawem samostanowienia narodu. XX-wieczną ilustracją tego procesu stały się konsekwencje rozpadów imperiów - ©romańskiego, habsburskiego, radzieckiego oraz imperiów kolonialnych. Kształtowanie się tożsamości nowych państw narodowych dokonywało sic na podłożu pozytywnego poczucia nacjonalizmu przez lud-imrocl, który w sferze świadomości cementował wspólnotę połityczno-państwową. Od momentu swego powstania każde państwo przejmuje prawo definiowania swojej tożsamości. politycznej oraz kontrolowania identyfikacji interesów narodowych, Interes trwałości państw leży bowiem w skutecznym utrzymaniu identyfikowanych przez większość ich obywateli komponentów tożsamości narodowych oraz w hamowaniu łub osłabianiu przejawów narastania cech tożsamości subnarodowych i transnarodowych.

Pozytywne poczucie nacjonalizmu, które jednoczy pamięć historyczną narodu i zabezpiecza w wymiarach państwa tożsamość jednostek, sprzyja identyfikowaniu się obywateli z celami politycznymi państwa, Wiele przykładów dowodzi, że ideologia nacjonalizmu doprowadziła do określenia więzi w ramach państw narodowych przy pomocy metafor rodzinnych, tzn. jako macierzy, ojczyzny czy kraju rodzinnego. Tego rodzaju określenia tożsamości i wspólnot narodowych akcentują emocjonalne aspekty więzi narodowych.

Procesy identyfikacji narodowych dotykały często problemów wojny i pokoju. Jednym z czynników kształtowania się tożsamości

183