Kukułka8

X. Tożsamości jednostek I zbiorowości międzynarodowych

Jednakie polityka zagraniczna większych mocarstw przejawia często lekceważenie tożsamości mniejszych państw i grap społecznych, zwłaszcza w ramach wspólnot wieloetnicznych i wielokulturowych. Lekceważenie to przejawia się też w beztroskim przerzucaniu historycznych stereotypów etniczno-narodowych na animozje dnia dzisiejszego oraz na czynieniu z nich elementów aktualnej gry politycznej i usprawiedliwiania polityki przemocy. Postawę taką można było dostrzec w zachowaniach mocarstw wobec konfliktów' między-etnicznych okresu po „zimnej wojnie” na obszarach Bałkanów, Kaukazu, Azji Środkowej i Ameryki środkowej.

3. Zbiorowe tożsamości międzynarodowe

Zbiorowa tożsamość charakteryzuje się tym, że skłania do uni-wersaiizacji zasad postępowania oraz do praktycznego zagwarantowania wzajemności przy pomocy instytucji wielostronnych (jak np. NATO czy Unia Europejska). Owym cechom tożsamości zbiorowych sprzyjają obiektywne procesy narastania współzależności określonej grupy państw. Zwracają one uwagę na wspólne zagrożenie zewnętrzne oraz dokonują szerokiej internacjonalizacji wspólnie preferowanych wartości (jak demokracja, wolność, prawa człowieka, wolność ekonomiczna i dobrobyt).

Zmieniające się w świecie warunki polityczne, ekonomiczne i socjalne bytowania społeczeństw sprzyjają ujawnianiu się nowych identyfikacji i kształtowaniu się nowych tożsamości w różnych wymiarach i różnej skali. To prawda, że relacje między tożsamością a odmiennością nigdy nie są sztywne. W czasach przyśpieszenia procesów globalizacyjnych kształtują się nowe cechy tożsamości. Przyśpieszona została bowiem migracja siły roboczej, która wpływa na biedniejsze kraje pochodzenia emigrantów, jak i na bogatsze kraje ich nowego osiedlenia. Rosnąca widoku 1 turowość ma wpływ na odnowę identyfikacji etnicznej, znajdującej wyraz w odradzaniu się historycznych tożsamości narodowych, etnicznych i religijnych. Ścierające się tożsamości odwołują się do różnych rodowodów, tradycji, mitów i ich zasięgu. Jednocześnie sytuują się najchętniej w kontck-ście tych przemian społecznych, politycznych I gospodarczych, do

których same się przyczyniają.

Na tle dojrzewających przemian w kwiecie jako jedna z pierwszych tożsamości międzynarodowych pojawiła się tożsamość tzw, nowych ruchów społecznych, które rozwijały się na obu półkulach od roku 1960, Zrzeszały one buntujących się studentów', pacyfistów/, przeciwników „doktryny Breżniewa" i obrońców praw kobiet. Ruchy te domagały się możliwości pełniejszego wyrażania tożsamości uciskanych i marginalizowanych grup ludności różnych krajów, a poprzez propozycje „nowej tożsamości" mobilizowały te grupy politycznie. Podkreślały też unikalność każdej >; tych grap pod kątem ich istnienia, życia i dążeń. Domagały się więc prawa tworzenia przez owe grupy własnej tożsamości i odpowiadania za nią. Podważały też marksistowsko-leninowski redukcjonizm klasowy stosunków społecznych uzasadnianiem, że tożsamości przekraczają podziały klasowe i uwzględniają inne podziały społeczne. Niektóre z tych ruchów kwestionowały także naturalny biologicznie i ustabilizowany charakter tożsamości argumentem, ze tożsamość jest sprawą artykulacji otwartej dla zróżnicowanych wartości politycznych. Rozwijane przez te mchy dyskusje były pierwszymi przejawami kryzysu międzynarodowych tożsamości zbiorowych.

Drugim rodzajem tożsamości międzynarodowych są tożsamości grup żyjących w diasporze. Diaspory oznaczają zbiorowość ludzi żyjących w rozproszeniu z powodu wojen, rozbicia wspólnej instytucji politycznej (państwa), biedy, podboju czy poszukiwaniu lepszych warunków/ życia, Tak np, konflikty między etniczne przełomu XX i XXI wieku zmusiły kilkadziesiąt milionów uchodźców do życia w diasporze. Każda diaspora jest wystawiona na nowe wpływy kulturowe i presje, którym poddaje się świadomie lub spontanicznie, ale jednocześnie stara się po nowemu akcentować pewne cechy odziedziczonej tożsamości w imię wspominania i łączenia jej członków.

Większości członków każdej diaspory właściwa jest tożsamość ofiar. Znane przykłady historyczne takich zachowań dotyczyły dawniej iip. diaspor}' żydowskiej, afrykańskiej czy polskiej. Współcześnie głośną stała się bardzo zróżnicowana diaspora wywodząca się

187