Kukułka 3

XL Kwestia międzynarodowej wymiany dóbr materialnych I duchowych

gdyż okazało się, że nie uda się przyjąć w tej sprawie zobowiązującej wszystkich konwencji. Dlatego leź w deklaracji z Rio deklaratywnie przyjęto za warunki „trwałego rozwoju”; merczłączoosć procesów rozwojowych z ochroną środowiska, współpracę wszystkich państw na rzecz likwidacji ubóstwa, eliminowanie modeli produkcji i konsumpcji zakłócających trwały rozwój oraz usprawnianie procesów rozwoju i sterowania nimi, Podobnie też przyjęta w Rio, bardzo rozbudowana „Agenda 21” miała wyraźne cechy dokumentu życzę-niowo-postulatywnego, a nie obligatoryjnego.

Zgodnie z tonacją uchwał I Szczytu Ziemi w listopadzie .1.992 r. Zgromadzenie Ogólne NZ powołało Komisję NZ do Spraw Trwałego Rozwoju (UNCSD). Przypisano jej nadzorowanie i łagodzenie kontrowersji między zróżnicowanymi rozwojowo grupami państw. Od drugiej połowy lat 90. zajęła się ona rozpatrywaniem tych kontrowersji coraz ściślej w związku z ekonomicznymi rezultatami procesów globalizacyjnych, które pogłębiały asymetrie rozwojowe w świeeie. Przy okazji podsumowań milenijnych kwestii trwałego rozwoju wspierała ona głoszoną przez niektóre organizacje międzynarodowe ideę oddłużenia krajów najbiedniejszych. Nikomu jednak nie udało się pogodzić efektywnie działań globałizacyjnych i anty-globalizacyjnych pod kątem, trwałego rozwoju, zwłaszcza źe kraje najbogatsze opóźniały i redukowały pomoc dla krajów najbiedniejszych.

Pod presją państw rozwijających się w grudniu 2000 r. Zgromadzenie Ogólne NZ postanowiło nadać nowy impuls globalnemu zaangażowaniu na rzecz trwałego rozwoju w postaci zwołania na 2002 rok II Światowego Szczytu w Sprawie Trwałego Rozwoju. Zaleciło takie członkom, aby do tego czasu rozwijali strategie trwałego rozwoju wewnątrz państw i w skali międzynarodowej. W toku przygotowań do II Szczytu Ziemi oczekiwano, że stworzy on wizję sprawiedliwego dla wszystkich krajów systemu globalnego oraz wskaże konieczne zmiany w polityce państw w imię trwałego rozwoju. Deklaracja Światowego Szczytu w Sprawie Trwałego Rozwoju, który odbył się w Johannesburgu (26 VH.1~4 IX 2002) z udziałem 189 państw, akcentowała ich zbiorową odpowiedzialność za umacnianie różnych elementów rozwoju na różnych poziomach, za wykorzenienie nędzy w swiecie i za przezwyciężenie niedorozwoje wielu krajów poprzez, kształtowanie partnerstwa na rzecz sprawiedliwych zmian poci auspicjami ONZ,

Plan Realizacyjny ii Szczytu Ziemi założył integrowanie trzech komponentów trwałego rozwoju, tzn. ekonomicznego, społecznego i środowiskowego, Wskazał tez potrzebę przezwyciężenia negatywnych procesów globałizacyjnych dla krajów słabo rozwiniętych. Pozytywne efekty tych wysiłków przewidywał na rok 2020, Za ważne czynniki dochodzenia do tych efektów uzna! promocję otwartych, przewidywalnych i pozbawionych dyskryminacji systemów handlu oraz finansów jako głównych mechanizmów wymiany międzynarodowej.

2* Wymiana handlowa

Stosunki handlowe są niewątpliwie najstarszą formą międzynarodowej wymiany dóbr materialnych. Do I wojny światowej nosiły one charakter prawie całkowicie prywatny. Państwa pozostawały swoim kupcom swobodę podejmowania inicjatywy handlowej. Angażowały się jedynie w zapewnianie im ochrony. Te państwa, które dostrzegały określone korzyści w rozwoju handlu, stwarzały pewne zachęty dla kupców. Tworzyły dla niego porty i spichrze, pomagały w powstawaniu wielkich kompanii, i przyznawały im zachęcające przywileje. Dzięki tym przywilejom kompanie mogły odgrywać korzystne dla państwa role polityczne, dokonując zwłaszcza penetracji koloni i odległych obszarowe

Szczególny rodzaj współzależności między handlem międzynarodowym o charakterze prywatnym a państwem ukształtował się

w przypadkach mocarstw morskich. Tworzyły one bowiem floty wojenne, które wspierały statki handlowe w rywalizacji 2 innymi banderami oraz chroniły je przed atakami piratów. Ponadto państwa podejmowały działania na rzecz, pobudzania handlu, min. gwarantując jakość niektórych produktów i deklarując ochronę handlu nimi. Do ochrony kupców i handlu przyczyniła się poważnie od XIX wie-

199