Lachur zarys jezykoznawstwa ogolnego0

Od autora

Kurs językoznawstwa ogólnego realizowany pod różnymi nazwami („Wstęp do językoznawstwa”, „Językoznawstwo ogólne”, „Podstawy językoznawstwa ogólnego” itd.) jest początkowym, wstępnym kursem dyscyplin językoznawczych prowadzonym na studiach filologicznych. W swoim zamierzeniu winien on dostarczyć studentom-filolo-gom pierwszych lat studiów usystematyzowanych informacji o językoznawstwie jako nauce i jego relacjom z innymi dyscyplinami naukowymi, o pochodzeniu i istocie języka, jego cechach szczególnych. Wprawdzie absolwent szkoły średniej został przez szkołę wyposażony w pewien zasób wiedzy z tego zakresu, jednak poziom tych informacji jest najczęściej niewysoki, wybiórczy i mocno zróżnicowany.

Przedmiot ten uważany jest za jeden z trudniejszych w cyklu dyscyplin lingwistycznych. Trudności w jego realizacji spowodowane są złożonym charakterem i sprzecznościami interpretacyjnymi fenomenu, którym jest język, brakiem ostatecznego rozstrzygnięcia wielu podstawowych problemów językoznawstwa, niejednoznacznością samego procesu komunikacji językowej. Wymienione (i nie tylko wymienione) trudności potęgowane są słabym przygotowaniem studentów pierwszego roku do percepcji skomplikowanego materiału teoretycznego w warunkach niewielkiego z reguły limitu czasu przeznaczonego na realizację kursu.

Tradycyjnych akademickich podręczników do językoznawstwa ogólnego nie jest dużo. Natomiast większość przeogromnej wiedzy na temat języka i lingwistyki zawarta jest w specjalistycznych monografiach i opracowaniach przyczynkarskich rozpatrujących niekiedy bardzo wąskie aspekty tej wiedzy. Oddzielnie potraktować należy wszelkie leksykony, słowniki i encyklopedie wiedzy językoznawczej. Nie licząc klasycznych już opracowań (nawiasem mówiąc, od dłuższego czasu niedostępnych wobec braku wznowień) w ostatnich kilku latach ukazały się dwa znane mi nowe (i nowocześnie przygotowane) kompendia skryptowe, a mianowicie Bobrowski (1998) oraz Łuczyński i in. (2001). Książki te zostały napisane głównie dla studentów filologii polskiej ośrodków akademickich, których pracownikami są ich autorzy. Już ten fakt (a także niewielki nakład) powoduje, iż nie są one powszechnie dostępne.

Podręczników z zakresu językoznawstwa ogólnego przeznaczonych dla neofilologów (w tym dla studentów filologii rosyjskiej) praktycznie nie ma. Wydane w ostatnim czasie najnowsze prace przygotowane w językach wschodniosłowiańskich (m.in. Suprun 1983; Popowa 1987, Szajkiewicz 1995; Bileckij 1996; Semczinskij 1996; Koczergan 1999; Giruckij 2001; Susów 2001, Wendina 2003, Norman 2004) w najlepszym razie znane są tylko specjalistom. Nawet przy możliwości dotarcia do niektórych z nich przez