Maciej Szargot Sobowt�r romantyczna obsesja (o Frankensteinie)

MAC'.!)'-:.) Sy.AKCiOT

«<ATf )\vk:f.)

SOBOWTÓR - ROMAN 1YC7.NA OBSESJA

(o Frankensteinie Mary Shelley)

Naśladowca i prześladowca

.Sobowtór w folklorze to widmo, zjawa osoby żyjącej, dokładna, choć zazwyczaj niewidzialna kopia człowieka¹. Pisze o nim Stanisław Dąbrowski, żt:

nic tytko nas powtarza, ale leż .spotwarza, nie tylko nas naśladuje, ale też prześladuje, jest nam hardziej Miski niż my sami, ho stanowi uzewnętrznienie (ujawnienie} naszych wewnętrznych treści, ich (na jawie przezwyciężonych i maskowanych) rozdarć; i to uzewnętrznienie wownętrznoSci odczuwamy jako zdradę taką, do jakiej nie byłby zdolny nikt „spoza" nas. Ale sobowtór zdradza nas samych i dlatego ten rodzaj „wyjścia z siebie" i stanięcia naprzeciw siebie samego, „oko w oko”, ma w sobie coś z smnopoznaniać

A tak interpretuje ten motyw Jan Błoński:

Zjawia się sobowtór; (trupie „ja", tożsame z. nami, ale jednak odrębne. Sobowtór zawsze budzi strach, przerażenie. (...)

Znaczenie tej z jawy-.sobowtóra bywa rozmaite. Zwykle wszakże pokazuje się wtedy, kiedy tracimy władzę nad własnym ciałem czy duszą. Istnieją w nas sprzeczne siły, których nie możemy pogodzie czy opanować. Sobie samym jesteśmy obcy, ponieważ sobowtórem r ządzi część naszego „ja", tym zaś „mną”, który na sobowtóra pauzy, inna znowu część. Sobowtór oznacza więc często pęknięcie, rozszczepienie osobowości. (...] Od sobowtóra niedaleko zatem do

1

V/. Kopaliński, Snlxiwlńi. W: topnz, .Sk.ienifc mitów i fmrtye/ifculfnry. Warszawa |!'ifcó. s. lOH-i-‘ S. Dąbrowski, Vox liuoiirod. HiiiUct w liryce Todeoszn ,\^rim-nim i.nktin 1*193, s. 1-1! -l i"