metro i budowle podziemne1

Światowe doświadczenia w budowie tuneli w skałach zwięzłych

Od wieków ludzkość stara się poprawić standard życia usprawniając głównie transport. Ponad dwa tysiące lat przed Chrystusem Babiiończycy zbudowali tunel

- przejście podziemne - pod rzeką Eufrat. Obecnie liczba i sumaryczna długość tuneli wybudowanych na świecie jest chyba nie do policzenia . Na początku XXI wieku Japonia posiada 240 tuneli kolejowych dłuź-szych niż 2000 m, o łącznej ich długości przekraczającej 1 TOOkm, w tym najdłuższy podmorski tunel świata

- Seikan (53,85 km). Włochy zbudowały ponad 780 tuneli dłuższych niż 500 m, a łączna ich długość przekracza 880 km. Plany budowy nowych tuneli w świecie są imponujące i dotyczą również tak śmiałych projektów jak połączenia tunelowe pomiędzy kontynentami i lądami: Afryką i Europą, Azją i Ameryką, Japonią i Koreą czy Chinami i Tajwanem. W Szwajcarii rozpoczęto realizacje projektu budowy nowej generacji podziemnego systemu komunikacji zwanego „Swiss metro" które pociągami magnetycznymi poruszającymi się w częściowo „spróżniowanych". tunelach z prędkością ponad 500 km/godz., połączą najważniejsze miasta tego kraju. Najwyższy czas rozpocząć budowę tuneli w Polsce. W tym temacie jesteśmy - niestety - bardzo opóźnieni.

1. Od kiedy i po co człowiek buduje tunele?

Jak trudno ustalić dokładną datę pojawienia się człowieka na Ziemi, tak tmdno przypisać daty konkretnym wydarzeniom w jego najdawniejszej historii. Tunele pojawiły się, gdy człowiek dysponował już narzędziami do kucia w skałach (epoka żelaza) i były odpowiedzią na cywilizacyjne potrzeby społeczeństw Bliskiego Wschodu. Pierwszy tunel zbudowali Babiiończycy pod rzeką Eufrat stosując metodę odkrywkową, polegającą na okresowej zmianie koryta rzeki, wykonaniu wykopu w jej dnie i zbudowaniu ceglanej obudowy przykrytej i uszczelnionej iłem. Natomiast pierwszym tunelem kolejowym Transalpejskim jest tunel Mont Cenis w Alpach francuskich o długości 13,7 km, ukończony w 1871 r. Przy jego budowie po raz pierwszy użyto wiertarek o napędzie pneumatycznym.

W tablicy 1 przedstawiono (91 informacje o najstarszych tunelach.

Dzisiaj, po czterech i pół tysiącach' iat, liczba wykonanych tuneli najróżniejszego przeznaczenia jest nie do oszacowania. Poza klasycznym przeznaczeniem tuneli do celów transportowych - tunele drogowe i kolejowe - funkcja tuneli rozszerzona została na wiele innych dziedzin życia człowieka, jak na przykład: do celów obronnych, do zaopatrzenia w wodę dużych aglomeracji miejskich, do odprowadzania ścieków, do podziemnej uprawy roślin, dla potrzeb laboratoriów badawczych

z zakresu fizyki jądrowej (akceleratory - USA, Szwajcaria) na magazyny, parkingi itp. Niektóre tunele wybudowano wyłącznie dla podniesienia bezpieczeństwa podróżowania w terenie górzystym.

już w roku 1779 we Włoszech zbudowano tunel San Nico-lao długości 177 m, którego głównym przeznaczeniem była ochrona linii kolejowq przed lawinami śniegu lub opadającymi kamieniami. Dziesiątki tuneli lub tzw „półtuneli” skonstruowano w podobnym celu w Japonii, gdzie drogi i linie kolejowe „przyklejone są” do stromych zboczy gór. W roku 1987 [5] w Szwajcarii postanowiono wybudować 365 m tunelu w miejscu, gdzie na odcinku górskiej drogi prowadzącej do wsi Isenthai dochodziło często do wypadków spowodowanych opadaniem kamieni. Najpoważniejszym jednak powodem budowy tuneli jest w obecnych czasach usprawnienie komunikaqi i skrócenie czasu podróżowania. Tunele pod Alpami połączyły Włochy z Francją, Szwajcarią, Austrią [japoński Tunel Seikan pozwolił na skrócenie czasu podróży koleją z Sapporo - stolicy wyspy Hokkaido do Tokio położonego na wyspie Honsiu z 16 godz. do 4,5 godz. Eu-rotunel sprawił, że podróż przez kanał La Manche z kilku godzin jakie zajmuje przeprawa promowa została skrócona do zaledwie 35 min. Pozwoliło to skrócić czas podróży z Paryża do Londynu do 2 godz. 40 min [10JJ

2. Rekordy tunelowe

Tunele należą do trudnych i kosztownych inwestycji i pozwolić sobie na nie mogą jedynie kraje posiadające odpowiedni potencjał gospodarczy, dobrze przygotowane kadry inżynierskie oraz specjalistyczny sprzęt. Zależnie od przeznaczenia wyróżnić należy trzy grupy tuneli komunikacyjnych:

a) tunele drogowe (autostradowe),

b) tunele kolejowe,

c) tunele komunikacji miejskiej (metro, szybka podziemna kolej).

Każda z tych grup wyróżnia się specyficznymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi i zasadami budowy.

Na dzisiaj absolutnym rekordzistą w ilości i długości wybudowanych tuneli drogowych są Włochy. Co do innych rekordów to najdłuższy podmorski tunel zbudowali lapończycy (Seikan Tunel - 53 850 m), ną, drugim miejscu jest Eurotunel pod kanałem La Manche (50 450 m). Najdłuższym tunelem drogowym jest ukończony w 2000 roku w Norwegii tunel Laerdal o długości 24 510 m. W tablicy 2 podano dane dotyczące tuneli drogowych w przodujących pod tym względem krajach świata (91-

Polska z jedynym tunelem drogowym dłuższym od 500 m - stanowiącym element Wisłostrady w Warszawie, zajmuje bardzo dalekie miejsce na tej liście.

Nasz południowy sąsiad - Słowacja posiada ol)ecnie tylko 4 tunele, w tym jeden o długości 4975 m, ale do roku 2012 pianuje budowę 21 tuneli o łącznej długości 37 km. Podobnie Republika Czeska o!x;cnie ma tylko kilka tuneli o łącznej długości 4668 m, z czego większość to obwodnice aglomeracji miejskich, ale do roku 2012 planuje wybudowanie 28 tuneli o długości 34 200 m.

t Eaolizynterta! Uratowanie 02/2004 [02]