metro i budowle podziemne9

Koniec XIX wieku, w którym _#zna lazły zastosowanie pierwsze materiały firmy Sika, użyte do uszczelnienia masywu wzgórza w trakcie drążenia. Od tego czasu nastąpił bardzo duży rozwój stosowanych przy tego typu pracach materiałów, technologu i sposobów wykonywania tuneli. W dzisiejszych czasach technologia wykonania tunelu zalezy od układu geologicznego górotworu i jest oparta na metodzie tradycyjnej - minerskiej lub na uzvciu maszyny drążącej Tunneling Boring Ma-chine w .skrócie TBM. Projekt tunelu przewiduje dwie niezależne tuby o średnicy 9.14 m, połączone poprzecznie co 300 m szybami - tunelami technicznymi, mającymi spełniać ważna role w zakresie bezpiecznego użytkowania tunelu, oraz dwie stacje wielofunkcyjne Faido i Sedrun zaproiektowa-ne tak. abv spełnić wymogi bezpieczeństwa użytkowania ju-nelu, co pokazują rys. 3. 4 i 3. Szczególny nacisk w trakcie zmian w projekcie wywołanych zmiana standardu bezpiecznego użytkowania tunelu został położony na możliwość bezpiecznej ewakuacji pasażerów w razie wystąpienia awarii lub innego zagrożenia. Sposób drążenia jest określony w następujący sposób: w części od strony portalu północnego Erst-feld o długości 7,4 km i Amsteg o długości 11,4 km przewidziano drążenie konwencjonalne lub przy użyciu TBM, w części sedrun - najtrudniejszej ze względu na układ geologiczny. wynikający z pionowego układu warstw materiału geologicznego niespójnego, który bardzo utrudnia prace związane z drążeniem tunelu. Do długości 6,8 km przewidziano wyłącznie drążenie konwencjonalne - minerskie, w przypadku części Faido o długości 14,6 km wybrane zostaje metody konwencjonalna i z użyciem TBM, w przypadku części Bodio o długości 16,6 km układ geologiczny pozwala na użycie maszyny TBM, co pokazuje rys. 6. W ramach reali-

¹ 111 SESZammmmm _

zacji tego zadania do wydobycia jest ponad 13 000 000 nr urobku (dla porównania piramida Cheopsa ma objętość oko-io 2 600 000 mb. W trakcie prowadzenia prac miały miejsce „pułapki geologiczne", pokazuje to fot. 1. co skutkowało zawaleniem sie wydrążonego tunelu i koniecznością wykonania prac od nowa. W ramach realizacji tego zadania zostanie wykonane również około 800 km tuneli technologicznych ; awaryjnych przy użyciu TBM. co pokazują fot. 2 i 3- Zestaw TBM przewidziany do drążenia właściwego tunelu widać na fot. 4. w całości zmontowany ma on długość 440 m i średnicę około 10 m (dla porównania boisko piłkarskie ma długość 110 m). TBM jest urządzeniem wielofunkcyjnym, które w zależności od wyposażenia może wykonywać różne prace, np. drążenie tunelu, wywóz urobku przy użyciu wbudowanych taśmociągów oraz zamontowanie prefabrykowanych okładzin ściennych do skonstruowania wstępnej obudowy (jeżeli takie sa stosowane). Rys. 7. 8 i 9 pokazują lazy budowy. tzn. sztolnie komunikacyjna oraz tunel jednokierunkowy