Obraz4

/X

C    PRZEKŁADY BALLAD SCHILLERA

niałby fakt, że jego przekład Nurka należy do najwcześniej drukowanych (1816), a inne, wcześniejsze, znane może były w odpisach. Przełożył wszystkie ważniejsze ballady, w tym Drogę do kuźnic. Przekłady jego są bardzo nierównej, przeważnie małej wartości, choć u współczesnych uchodził za dobrego tłumacza. Gorczyński, też mierny tłumacz, dodał do znanych dawniej Walkę ze smokiem, Hero i Leandra i Hrabiego na Habsburgu. W przedmowie polemizował z krytyką Bielowskiego, choć przyznał, że charakter ballady lepiej pojmował Btirger niż klasycy weimarscy.

Utrzymujące się jeszcze zainteresowanie balladami Schillera przybiera już cechy

historyczne i teoretyczne, gdy [...] w praktyce, . w oddziaływaniu na wielką poezję polskiego romantyzmu konkretnych wyników tego kultu trudno się dopatrzeć [...] również [...] produkcja [...] poetycka w kraju ..nie dostarcza wcale pewnego materiału na dowód bezpośredniego czerpania z krynicy Schiller o wskiej poezji²⁵.

Także przekłady późniejsze, o których wypada’ wspomnieć, nie wiążą się ze współczesnymi prądami literackimi i są wynikiem albo anachronistycznych zamiłowań jednostek, albo łączą się z cechującym pozytywizm polski hasłem wszechstronnego kształcenia społeczeństwa. Ze zbiorków ukazały się Poezje Schillera w przekładzie Wincentego Krówczyńskiego (Lwów 1881), zawierające dwie ballady nowe wydanie Gorczyńskiego (Kraków 1883), gdzie przybyło kilka dalszych przekładów, wreszcie garść poezji lirycznych w przekładzie A. A. K. (tj. Aleksandra Adama Krajewskiego, tłumacza Fausta), wśród nich dobre, zapewne wcześniej powstałe, przekłady ośmiu ballad²⁶. Pojawia-

²⁸ Szyjkowski, o. c., s. 243.

*• «Biblioteka Warszawska* 1888, t. II, s. 202 i n. Dawne przekłady ballad Schillera znalazły się w wydaniu A. Zip-

RECEPCJA BALLADY BURGERA

CI

jące się i później przekłady ballad Schillera świadczą o trwałej popularności tego poety w Polsce, choć o wpływie na twórczość oryginalną nie można już mówić.

Inaczej kształtowała się recepcja ballady Burgera. Wpływ Lenory można było zauważyć w Polsce już przed wystąpieniem Mickiewicza. Jako specjalny rodzaj twórczości balladowej, łatwy do naśladowania dzięki bijącym w oczy efektom, odgrywała nadal rolę wzoru dla licznych przedstawicieli „balladomanii”, wywołanej pojawieniem się Ballad i romansów. Jak kult Schillera w Warszawie i we Lwowie, tak zbliżenie się do BUrgera można było zaobserwować w Wilnie. Odyniec ogłosił w r. 1822 przekład ballady Der wilde Jager, a Mickiewicz w zredagowanej dla niego notatce podkreślił popularność Burgera w Niemczech. Przekład Odyńca był staranny. Zachował tempo i nastrój grozy, a nawet starał się naśladować okrzyki myśliwskie szczwaczy znalezionymi w Słowniku Lindego odpowiednikami polskimi: „na tu! na tu! heco! heco!” W tymże roku ogłosił przekład Lenory pt. Adela. Przekład, zlokalizowany, oddaje dynamizm oryginału, trafnie naśladuje refren. W wydaniu Poezji (1825) zaszły w przekładzie tym zmiany p e r a pt. F. Schillera Dzieła poetyczne i dramatyczne, 2 tomy, Stanisławów (b. d.). Zipper wprowadził do przekładów własne poprawki bez sygnalizowania ich każdorazowo. W nowszych czasach wydano: F. Schiller, Ballady. Przełożył Stanisław Kaczkowski, Łódź 1924, i F. S c h i 11 e r, Ballady. Wybór w przekładach K. Brodzińskiego, W. Chłędowskiego, J. N. Kamiń-skiego, A. Mickiewicza. Wybór i opracowanie Izabeli Korsak, wstęp Adolfa Sowińskiego, Warszawa 1954. Nowych przekładów ballad nie przyniosło wydanie: F. Schiller, Dzieła wybrane, Warszawa 1955 (w opracowaniu B. Płaczkowskiej, ze wstępem A. Sowińskiego). Natomiast przewagę nowych tłumaczeń zawiera wybór ballad Schillera opracowany przez Leopolda Lewina, Warszawa 1962. Konfrontacja nowoczesnych przekładów z dawnymi, bardziej zbliżonymi do czasu powstania oryginałów, nie zawsze prowadzi do aprobaty pierwszych.