Obraz (53

Ocena ekspozycji na ksenobiotyki

Ocena ekspozycji na ksenobiotyki może być oparta na kilku metodach, do których należą:

1.    Pomiar stężenia związku w powietrzu środowiska pracy i porównanie uzyskanych wyników z normatywami higienicznymi: NDS, NDSCh, NDSP (np. pomiar stężenia aniliny w powietrzu i porównanie wyniku z NDS (od 2013 r. = 1,9 mg/nr') i NDSCh (od 2013 r. 3.8 mg/nr)).

2.    Monitoring biologiczny oparty na pomiarze stężenia związku niezmienionego we krwi, pomiarze stężenia metabolitu w moczu lub szybkości wydalania metabolitu z moczem (po uwzględnieniu 2-godzinnej zbiórki moczu). Dla oceny narażenia na anilinę wykorzystuje się szybkość wydalania głównego metabolitu - /(-aminofenolu - z moczem. Uzyskane wartości porównuje się z DSB dla /(-aminofenolu w moczu, które wynosi 1,5 mg/h.

3.    Test ekspozycji na związek, w którym na podstawie wyników z monitoringu biologicznego (np. test ekspozycji na anilinę oparty na szybkości wydalania /(-aminofenolu z moczem), ocenia się wchłoniętą dawkę wyjściowej substancji (np. aniliny) i porównuje ją z dopuszczalną dawką dzienną, która dla aniliny wynosi 35 mg.

4.    Monitoring efektów, polegający na ocenie skutku biologicznego działania na organizm. W przypadku aniliny, innych aromatycznych związków aminowych i nitrowych (czyli związków methemogiobinotwórczych) jest to podwyższone stężenie methemoglobiny we krwi. Dla wszystkich związków methemoglobinotwrczych DSB (dopuszczalne stężenie biologiczne) dla MetHb we krwi wynosi w Polsce 2%.

TEST EKSPOZYCJI NA ANILINĘ

Losy aniliny w ustroju

W warunkach przemysłowych anilina wchłania się w drogach oddechowych i przez skórę. Wchłanianie par aniliny w drogach oddechowych zachodzi z wysoką wydajnością (ok. 90%), która jest niezależna od czasu ekspozycji. Pary aniliny wchłaniają się również przez skórę. Przy niskich stężeniach aniliny w powietrzu wchłanianie przez skórę dominuje nad wchłanianiem w drogach oddechowych. Podwyższona temperatura otoczenia i zwiększona wilgotność zwiększają szybkość wchłaniania par aniliny przez skórę. Wchłanianie aniliny może również następować przez bezpośredni kontakt skóry z aniliną ciekłą.

OH    O

p-AMINOFENOL    p-IMINOCHINON

Schemat metabolizmu aniliny

Biotransformacja aniliny jest katalizowana przez monooksygenazy zależne od cytochromu P-450. Główny tor przezmian prowadzi do hydroksylacji pierścienia i powstania /(-aminofenolu; w mniejszych ilościach powstaje też o-aminofenol. Hydroksylacja aniliny zachodzi przede wszystkim we frakcji mikrosomalnej wątroby przy udziale NADPPU i tlenu cząsteczkowego. U ludzi głównym metabolitem aniliny jest/(-aminofenol, wydalany z moczem w postaci sprzężonej z kwasem siarkowym i glukuronowym. Wydajność wydalania tego metabolitu wzrasta (w granicach od 15% do 60%) wraz ze wzrostem dawki aniliny. Przemiana aniliny do /(-aminofenolu jest dość szybka, metabolit wydalany jest jednofazowo ze stałą wydalania około 0,2/h. W związku z tym w warunkach przemysłowych nie zachodzi prawdopodobnie kumulacja aniliny w ustroju. Wydalanie /(-aminofenolu w moczu osiąga maksymalną wartość bezpośrednio po przerwaniu kilkugodzinnej ekspozycji.

1