P1050346

179

Oralnoif tekstu h> pieśnt ludowe/

[*]

przez obliczenie tangensa lego kąta¹⁰) potwierdza podane wyniki. Kąt ten jest bardziej rozwarty dla tekstów P, co wskazuje na szybkie wyczerpywanie się słownictwa, ostrzejszy zaś dla próby R, mającej słownictwo bogatsze. Schematycznie i w postaci nic uschematyzowanej przedstawia to wykres 1.

3. STRUKTURA GRAMATYCZNA SŁOWNICTWA PRÓB S, R i P

W kolejności zbadałem udział poszczególnych części mowy w porównywanych tekstach. Przedstawia się on jak w tabeli 1.

Różnice między S a R okazują się stosunkowo niewielkie. Jedyne, co się rzuca w oczy, to znaczny wzrost roli wykrzyknika w śpiewie, związany z bogactwem refrenów i przyśpiewów typu hej, oj, dana, które służą „umuzycznieniu” tekstu. Natomiast obie wersje tekstu pieśniowego, S i R, zgodnie jako jeden typ przeciwstawiają się prozie. I tu mamy kontrast duży i znaczący. Teksty pieśniowe (biorę do porównania dane dla P i S) mają w sposób statystycznie istotny (istotność badano testem x²) więcej niż proza rzeczowników i towarzyszących im przymiotników i przyimków (oczywiście także funkcjonujących na innych prawach wykrzykników), mniej zaś czasowników i ich satelitów: spójników i partykuł. Proza ma też znacznie więcej zaimków. Rozbieżność jest wyrazista, styl pieśni jest bardziej nominalny, styl prozy bardziej werbalny. W poezji ludowej, jak chyba zresztą w poezji w ogóle¹¹, rzeczownik (stanowiący 26% ogółu wyrazów) przeważa ilościowo nad czasownikiem (21,9%), przymiotnik (5,1%) nad przysłówkiem (1,7%), przyimek (9,8%) nad spójnikiem (6,7%); w prozie sytuacja jest dokładnie odwrócona: udział czasowników (25,1%) jest większy niż rzeczowników (18,6%), przysłówków (1,6%) niż przymiotników (1,4%), a spójników (12%) większy niż przyimków (7,8%)¹².

Wykres 2. Udział części mowy w tekstach S, R i P

¹⁰    Zob. opis tej metody u J. Sambor, Słowa i liczby. Zagadnienia językoznawstwa statystycznego> Wrocław 1972, s. 71, 218.

¹¹    Por. J. Mistrfk, Matlematiko-statisticzeskije mietody w stilistikie, „Woprosy jazykozna-nija”, 1967, nr 3, s. 46.

¹²    Podobny obraz statystyczny tekstu ludowego uzyskała Zarębina (op. clt.). Niechęć wiersza do połączeń spójnikowych stwierdziła na materiale XVI-wiecznym M. R. Mayenowa {Quet-ques differences enlre un texte yerslfii et non-versifii, [w zbiorze:] Poetićs — Poetyka — Poetika, Warszawa 1961, s. 370.