P210211 590001

Przeł. Olga I Wojciech Kubińscy

EDUKACJA:

WOBEC, WBREW I NA RZECZ PONOWOCZESNOŚCI

Margaret Mead, podsumowując dziesiątki lat poświęconych badaniu sposobów życia wielu różnych bliskich i odległych społeczeństw, doszła do następujących wniosków:

Struktura socjalna społeczeństwa i uporządkowanie procesu uczenia się - przechodzenie wiedzy z matki na córkę, z ojca na syna, z brata matki na syna siostry, z szamana na ucznia, z mitologicznych specjalistów na adeptów tej dziedziny - decyduje, tym samym dalece wykraczając poza faktyczną treść poznania, o sposobie, w jaki poszczególne osoby uczą się myśleć, a zarazem o sposobie podziału i wykorzystania zgromadzonej wiedzy, owej sumy zbiorczej osobnych cząstek umiejętności i wiedzy^{1 2}.

Mead nie przywołuje wprawdzie pojęcia „deuteroedukacji" czy „nauki uczenia się", ukutego przed ćwierćwieczem przez Gregory'ego Batesona, jej partnera życiowego, jednak I przypisując pierwotną i wtórną rolę uczenia się kontekstowi społecznemu i sposobowi przekazywania komunikatu, nie zaś treści procesu uczenia się - wyraźnie składa hołd jego wizji. Treść - przedmiot tego, co Bateson określa mianem „protoedukacji" (edukacja pierwotna lub „nauka pierwszego stopnia"³) 1 widać gołym okiem i można ją kontrolować, utrwalać, a nawet zaprojektować i zaplanować; deuteroedu-kację natomiast można w zasadzie określić jako proces ukryty, rzadko kiedy

1

¹ M. Mead, Continuities in Cultural Evolution, New Haven: Yale University Press 1964, s. 79.

2

Tu i dalej posługujemy się terminami „nauka pierwszego/drugiego/trzeciego stopnia*

3

w znaczeniu nadanym im przez Batesona, nie zaś dla przywołania zinstytucjonalizowanego trójstopniowego systemu szkolnictwa (przyp. tłum.).