Pawluczuk Socjologia1

MODEL

TRADYCYJNEJ SPOŁECZNOŚCI TERYTORIALNEJ

Wśród wielu różnorodnych klasyfikacji i podziałów społeczeństw i kultur ludzkich najczęściej spotykanymi są klasyfikacje dychotomicznc. Można to wyjaśnić względami logicznymi. Klasyfikacje takie ujmują określone cechy społeczeństw w ich rozkładach biegunowych. nadając im rangę teoretycznych modeli. Chociaż kryteria będące podstawą takich klasyfikacji są rozmaite — są one w pewnym stopniu wzajemnie przekła-dalne. Ujmują one w ten lub inny sposób pewne mniej lub bardziej istotne cechy społeczności plemiennych i przedindustrialnych społeczności wiejskich, z jednej strony, zaś cechy społeczeństw zurbanizowanych — z drugiej. Jerzy Szacki omawiając dychotomiczną koncepcję Beckera sacred-secular pisze:

„Łatwo zauważyć, że typologia Beckera należy do licznego potomstwa przedstawionej przez Tónniesa dychotomii Gemeinschaft i Gesellschaft. Podobnie jak inne koncepcje tego rodzaju, pozwala ona na dość precyzyjny opis szeregu ważnych zjawisk społecznych, związanych z rozkładem tradycyjnych form organizacji społecznej i społecznej świadomości. Mills zwraca słusznie uwagę, że «wiele* pojęć w socjologii rozpowszechnionych dotyczy historycznego przejścia od wiejskiej spo-

13