Pawluczuk Socjologia4

WZAJEMNE ZHARMONIZOWANIE rOSZCZEOOl.NYCH WYTWORÓW KULTUROWYCH

Zharmonizowanie to jest czynnikiem podtrzymującym spoistość danej kultury, jej odporność na tendencje dewiacyjne płynące zarówno od wewnątrz, rodzące się przede wszystkim z chęci zwiększenia efektywności pracy, jak i z zewnątrz — rodzące się drogą naśladownictwa. Zharmonizowanie rozpatrywać można w wielu płaszczyznach. Tak na przykład Stefan Czarnowski. analizując odporność kultur na przyjmowanie narzędzi pracy z zewnątrz, widzi ją w tym. co można by nazwać harmonią funkcjonalną tych wytworów w obrębie danej kultury. Obce narzędzia, zdaniem Czarnowskiego, są przyjmowane z oporem lub odrzucane, ponieważ ich przyjęcie wprowadza dysharmonię w ustalonej przez daną kulturę organizacji pracy i organizacji grupy produkcyjnej ^fl.

Kazimierz Dobrowolski harmonię wytworów kultury ludowej traktuje o wiele szerzej, włączając w to również jedność tej kultury w kwestiach postaw, moralności, światopoglądu, stylu. Oto dość charakterystyczne zdania z pracy tego autora: „Symbioza górskiej przyrody z człowiekiem ukształtowana w określonych warunkach środowiska fizjograficznego wyraża się jakby pewną jednorodnością stylu. Strzelistym szczytom gór-

kowsklej Rodrtna ir środowisku wiejskim. studium wsi podkrakowskie) (Wrocław - Warszawa - Kraków 1964) ukazująca poprzez przemiany zachodzące w podkrakowskiej rodzinie wiejskiej proces dezintegracji tradycyjnej społeczności; praca B. Gałeckiego Chłopi t zawód rolnika. Studia : socjologii wsi (Warszawa 1963). ukazująca ten sam proces od strony polaryzowania sią w środowisku wiejskim wszechstronnych początkowo działań w pewne systemy działań przyporządkowane określonym grupom, powiązanym z pozawlejsklmi układami ekonomicznymi, polaryzowania się — cwanego profesjonalizacją pracy rolnika; praca W. Adamskiego Grupy Interesów u> społeczności wiejskiej (Warszawa 1967) ukazująca powstawanie w oparciu o Intere* ekonomiczny zupełni* nowych wiązi wewnątrzgrupowych.

' S. Czarnowski Studia z historii kultury, orlęta L I. Warszawa 1956. s. Itt - 131.

18 skini, wysokim, prostym smrekom i jodłom odpowiadała architektura domów o wysokich spadzistych dachach, odpowiadali ludzie smukli, wysocy, odważni, o lekkich ruchach, o lotnej wyobraźni” ⁷.

Tu przez zharmonizowanie wytworów kulturowych rozumieć będziemy zarówno „dopasowanie” danej kultury do wymogów środowiska biocenotyczncgo. jak też wzajemną niesprzeczność tych wytworów tak w odniesieniu do ich funkcji organizacyjnych wobec działań ludzkich, jak w odniesieniu do ich funkcji światopoglądowych czy estetycznych.

WIEI.OFUNKCYJNOSC WYTWORÓW KULTURY

Etnografowie i socjologowie w odniesieniu do społeczności plemiennych i ludowych zwracają uwagę przede wszystkim na związek wszystkich wytworów kulturowych z religią, na przesiąknięcie ich treścią religijną lub magiczną. Stąd też wywodzi się prawdopodobnie Beckerowski podział społeczeństw na sakralne i świeckie^ chociaż wyraz „sakralny” ma tu nieco inne zabarwienie, aniżeli to, które mu nadajemy, mówiąc

0    sakralności religijnej Można jednak wskazać i na

r