operat losowania tr/eba budować nieco inaczej. tzn. całą populację ptnlziclić nafc. /v na tzw. podpopulacjc. Do podstawowych . najratfetg stosowanych tcch*.
A*on. próbv i: dobór prosty. ^
Prosty dobór losowy zwany indywidualnym jest podstawowym sposoby
doboru losowego i elementem wszystkich l>'ir‘ /,^ ^,0^,n>'ch schematów; lo. sowania próby. Polega on na ponumerowaniu wszystkich jednostek (osób obiektów) składających się na daną populację od I do N. a następnie „a ^ ciąganiu uprzednio ponumerowanych kartek z jakiegoś pojcinntka lub ur/ą dzenia losującego, stosowanego w rożnego rodzaju grach liczbowych. Każda wylosowana kartka z liczbą odpowiada numerou. na liście . wskazuje, który element populacji zostanie poddany badaniu. Spośród ponumerowanych kar.
tek. odpowiadającym poszczególnym osobom.wybiera się tyle. tle jednostek
lub obiektów zamierza się objąć badaniem, lak np.. jt/cli badania dotyczą wszystkich uczniów jakiegoś liceum, w której znajdują się cztery klasy I. jj
i II! do których uczęszcza 25. 24. 32 i 29 uczniów, wówczas uczniów klas
pierwszych należy ponumerować od 1 do 49. drugiej od >0 do 81 a w trzecie nd S2 do 110. Następnie należy wylosować tyle jednostek uczniów - jiu imierzamy poddać badaniom.
Współcześnie do dobom próby wykorzystuje się tablice liczb losowych, rzyklad tablic losowych zamieszczono w Aneksie 1. Posługiwanie się tablicami st proste. Należy ponumerować wszystkie elementy (osoby, obiekty) składają, się tu populację całkowitą od 1 do N. Każda jednostka musi być oznaczona cpowtar/alnym numerem. Z tak przygotowanej listy wybiera się numery zgod-: z tablica liczb losowych. Odczytywanie liczb /. tablic rozpoczynamy od do-
z prawej do lc-kolumn lub po
a iuifuvj/vww------- » _ do próby jest
nakowe i wynosi n/N (wielkość próby/ wielkość populacji).
Przykład: Dla przeprowadzenia badań nl. poziomu wiedzy z matematyki niów klasy VI szkoły podstawowej, należy z ogólnej liczby uczniów N = ICO irać próbę składająca się z: n 10 uczniów.
Rozpoczynamy od ponumerowania uczniów klas VI. zaczynając od 001 a :ząc na 100. Każdej osobie składającej się na populację całkowitą przypo-Ikowujemy liczbę składającą się z. trzech cyfr. Gdyby liczba uczniów wynosili. 1125 posługiwalibyśmy się liczbami czterocyfrowymi.
Każda kolumna tabeli 1/Ancksu składa się z liczb pięciocyfrowych, i tak np.:
00582;
00725:
69011;
25976;
09763;
91567;
10480 |
99562 |
09429; |
52162; |
02488 |
22368 |
96301 |
10365 |
07056; |
81525 |
24130 |
S9579 |
07119; |
4S663; |
29676 |
42167 |
85475 |
51085; |
54164; |
00742 |
37570 |
28918 |
02368; |
32639; |
05366 |
77921 |
63553 |
01011; |
29334; |
91921 |
jeżeli opuścimy dwie OMMnie cyfry w każdej gmpK liczb i zaczniemy tak yniane liczby czytać z góry do dołu. to otrzymamy następujące liczby trzycy-
otrzymano
tro'VC-
Przytaczanie większej ilości liczb nic jest uzasadnione, ponieważ odczytali-:,nv już 10 liczb, które wskazują, jacy uczniowie zostaną zakwalifikowani do pró-i,v badawczej. Liczby te jKHlkrcślono i oznaczono tłustym drukiem. Próba losowa •;klnda się zatem z uczniów, którymi przyporządkowano następujące numery:
094;
071:
097;
023: 070; 007; 005-
010; 024; 053; 007;
Należy podkreślić, iż badacz nic musi rozpoczynać liczenia od pierwszego wiersza w pierwszej kolumnie. Może rozpocząć odczytywanie w dowolnym miejscu, tj- od dowolnego wiersza w dowolnej kolumnie. W przypadku, gdy jakaś cyfra powtarza się dwa razy (w podanym pr/.ykladzic jest to liczba 007), pomijamy ją jako niebyłą i odczytujemy ją tylko jeden raz.
Systematyczny dobór próby jest prostym pod względem technicznym sposobem doboru próby i dlatego jest często stosowany w badaniach. Polega na ustaleniu wielkości przedziału „k”, tj. interwalu wskazującego, co który element z populacji będziemy uwzględniać w badaniu. Wielkość interwału „k" obliczamy dzieląc liczebność populacji całkowitej „N" przez zakładaną liczebność próby - ,.n” wg wzoru:
.V wielkość populacji
k - -;-
n wielkość próby
Przykładowo: jeżeli z populacji liczącej N= 150 uczniów chcemy wybrać
próbę liczącą n = 10 osób, to wielkość interwału ,.k" obliczymy:
. 150 ..
k —o 15 osób.
10
Następnie wybieramy numer od którego należy zacząć wybierać co 15 osobę. Aby wyeliminować wszelkie podejrzenia związane z działaniem czynnika ludzkiego, pierwszy element tj. na powinien być wylosowany. Liczba
ta zawierać się będzie w przedziale 1 < n0 < 15.
Jeżeli liczbą tą jest //,. - 3. wówczas do próby wejdą następujące elementy: no; n0 + k ; //„ + 2k; /i„ + 3k: nc + Ak ...itd.
151