P1000674

X L VIII KOMEOIK Z LAT 1910—15łl3

I tak referował namowy owej, wysoko zapewne

postawionej, osobistości.

Obym proroczo sprawić mógł, fm b rei ten Kreis Sie schaff en! Tantjeme werdcn haben Sie, gan2 W i en wird aut Euch gaf fen/⁹

V. KOMEDIE Z LAT 1910—1913

W rozdziale poprzednim stwierdziliśmy smutny fakt wrastania wybitnego pisarzą w środowisko wiedeńskie, posługując się zarówno analizą jego twórczości, jak i zestawieniami typu bibliograficznego. Zastosowanie tej drugiej metody w stosunku do dalszych okresów jego literackiej działalności potwierdzi całkowicie prawdziwość sformułowań podanych poprzednio.

Do roku 1908 dwa wystawione w Wiedniu dramaty pojawiały się więc na scenach stolicy monarchii ze znacznym opóźnieniem wobec premier polskich. Sąsiadkę wystawił bowiem Fischer w trzy lata po premierze lwowskiej, a W małym domku Deutsches Volkstheater o cztery lata później od teatru krakowskiego.

Jeśli w roku 190? ukazał się drukowany tekst

• — Obym proroczo sprawić mógł, Byś tworzył na szerszej arenie! Dochody wówczas miałbyś pan. Podziwiałby pana Wiedeń’

VV małym domku po polsku, lo dopiero w rok później drukował go autor w wersji niemieckiej.

Rok wystawienia dramatu w tej wersji w teatrze (1908) jest jednak rokiem przełomowym.

Począwszy bowiem od napisanego już po niemiecku Don Juana, premiery dalszych utworów Rit-tnera będą się teraz pojawiały na scenach polskich z opóźnieniem w stosunku do premier wiedeńskich: jeśli chodzi o Wilki w nocy — jednego miesiąca. Tragedię Eumenesa — siedmiu miesięcy, Głupiego Jakuba — dziewięciu miesięcy, Lato — jednego roku, Ogród młodości — czterech lat, Don Juana — pięciu lat, Dzieci ziemi — ośmiu lat, jeśli wreszcie chodzi o Odwiedziny o zmroku, to wystawiono je w Warszawie dopiero w dwadzieścia dziewięć lat I po premierze wiedeńskiej. Rózi i Jednej chwili nie | grano w Polsce wcale.

Jeszcze jaskrawiej występuje ta przemiana na gruncie wydawniczym. Od roku wydania W małym domku po niemiecku, tj. od roku 1908, do roku śmierci pisarza, 1921, wszystkie po 1908 napisane niemieckie wersje dramatów ukazywały się drukiem w roku premiery, niemiecka zaś wersja Człowieka z budki suflera i W ilków w nocy^r ukazała się znacznie wcześniej od ich premier wiedeńskich Wyjątek stanowią: niewydana Tragedia Eumenesa i dwie jednoaktówki, pomieszczone w zbiorku z roku śmierci pisarza. Dodajmy natomiast, że Don Juan i Ogród młodości miały nie po jednej edycji niemieckiej, ale po trzy.

i

B»bi Nar Seru I Nr 116 (Rittner: W małym domku)