posłuszenstwo wobec autorytetu0015

ROZDZIAŁ 2

Metoda badania

Kluczem do efektywności badań naukowych jest prostota. Stwierdzenie to jest szczególnie prawdziwe w przypadku problematyki psychologicznej. Treści psychologiczne są z natury trudno dostępne i zwykle mają znacznie więcej aspektów niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Skomplikowane procedury przeszkadzają tylko w przejrzystej analizie samego zjawiska. Aby zbadać posłuszeństwo w najprostszy sposób, musimy stworzyć sytuację, w której jedna osoba nakazuje innej wykonanie dającego się zaobserwować działania, i zobaczyć, kiedy akt posłuszeństwa wobec rozkazu pojawi się, a kiedy się nie pojawi.

Żeby zmierzyć siłę posłuszeństwa i warunki, w jakich się ono zmienia, trzeba znaleźć dla niego jakąś przeciwwagę — czynnik skłaniający do nieposłuszeństwa. Znaczenie tego czynnika musi być dla człowieka łatwe do zrozumienia.

Spośród wszystkich zasad moralnych najpowszechniej uznawaną jest zasada głosząca, że nikt nie powinien zadawać cierpienia bezbronnej osobie, która go nie krzywdzi ani mu nie zagraża. Ta zasada jest przeciwwagą, którą przeciwstawimy posłuszeństwu.

Osoba, która przyjdzie do naszego laboratorium, otrzyma polecenie, aby działała przeciwko innej jednostce w coraz bardziej dotkliwy sposób. Wskutek tego przymus przeciwstawiania się będzie narastać. W momencie, którego nie potrafimy przewidzieć, osoba badana może odmówić wykonywania tego polecenia, wycofując się z eksperymentu. Zachowanie poprzedzające przerwanie eksperymentu zostało nazwane posłuszeństwem. Moment jego przerwania jest aktem nieposłuszeństwa i może wystąpić wcześniej lub później w sekwencji poleceń, dostarczając potrzebnego wskaźnika.