Scan030

30 J. Stein

Angela Fawcett, Rod Nicolson i Paul Dean (1996) wykazali, że osoby / dysleksją wypadają gorzej niż osoby z grupy kontrolnej, w szerokim zakresie zadań wymagających przetwarzania móżdżkowego. Uważa się. że móżdżek jest ważny podczas nabywania wszystkich umiejętności czuciowo-ruchowych. W czytaniu bierze udział wspomagając kontrolo wanic ruchu oczu; ale może także wspomagać „mowę wewnętrzną," która jest konieczna podczas fonologicznej analizy myślowego przyporządkowania dźwięków literom w słowie. Móżdżek odgrywa także ważną rolę podczas kalibracji sygnałów o ruchach, w celu utrzymania trwałej fiksacji oka (Miall i wsp., 1993) i kalibrowania ruchów oczu związanych / czytaniem, aby były dokładnie dostosowane do każdego „skoku" oka / jednego słowa do następnego, a także do kontrolowania ruchu, dzięki któremu oczy powracają na początek linii.

Richard Scott zaobserwował trudności w czytaniu u dzieci z guzem móżdżku. Lewa okolica skroniowo-ciemicniowa ma projekcje do prawej części móżdżku, a oba te obszary są szczególnie zaangażowane w procesy związane zjęzykiem. Catherine Stoodley z naszego laboratorium potwierdziła, że u dzieci z prawostronnym uszkodzeniem móżdżku można często zaobserwować problemy z mową i umiejętnością czytania i pisania, podczas gdy u dzieci z lewostronnym uszkodzeniem częściej można zaobserwować problemy wzrokowo-przestrzenne (Scott i wsp., 2001). W rzeczywistości, guzy móżdżku wydają się powodować poważniejsze i bardziej długotrwałe problemy niż uszkodzenia kory mózgowej. Jeżeli uszkodzenie kory pojawi się wystarczająco wcześnie, większość dzieci całkowicie wraca do zdrowia.

Dlatego też porównywaliśmy metabolizm móżdżkowy u osób / dysleksją i u osób z grupy kontrolnej, za pomocą spektroskopii rezonansu magnetycznego {Magnetic Resonance Spectroscopy, MRS). Współczynnik aspartanianu n-acetylocholiny mierzony w spektroskopii daje przybliżony obraz aktywności metabolicznej różnych obszarów mózgu. Zaobserwowaliśmy, że współczynnik ten był niższy w móżdżku osób / dysleksją niż osób zgrupy kontrolnej, szczególnie po prawej stronic (Rac i wsp., 1998). Podobnie, u osób z dysleksją współczynnik ten był niższy u porównaniu z osobami z grupy kontrolnej w lewej okolicy skroniowo-cic-mieniowej, z którą prawy móżdżek jest połączony. Następnie, Nicolson i współpracownicy (1999) zaobserwowali zmniejszoną aktywację móż dżku u osób z dysleksją, podczas zdobywania umiejętności motory

Wielkokomórkowa teoria dysleksji rozwojowej 31

li I**•• I* .r. skanowania za pomocą emisyjnej tomografii pozyto-jHnission Tomography, PET) wykazali oni, że wykony-inni / udziałem pięciu palców' przez osoby z dysleksją, m ulo mniejsze pobudzenie móżdżku niż w wypadku osób z grupy m*i W związku z tym, nie powinno już być wątpliwości, że niNMinie móżdżku jest w sposób niewielki uszkodzone u wielu ilyileksją. Ponieważ móżdżek otrzymuje ogromną liczbę 1)1 wielokomórkowych” i jest uważany za „główny zwój w to I koko morko wego”, stanowi to kolejny dowód potwier-lni" He/ę, że zaburzony rozwój wielkokomórkowy leży u podstaw w dyslektycznych.

PODSTAWY GENETYCZNE M \III I WRAŻLIWOŚCI NA SZYBKIE ZMIANY

•l, interesującą implikacją rysującego się związku pomiędzy n .i vM.i/liwością fizjologiczną na szybkie zmiany zmysłowe jest /im |e mierzyć w bardziej obiektywny sposób u małych dzieci, a

i Idach zwierzęcych. W związku z tym, można badać podłoże

u łych związków, zaczynając od ich podłoża genetycznego.^ o jest, że problemy z czytaniem są silnie odzicdziczalne~\ iM lo badania z udziałem bliźniąt; odziedziczalność (wariancja i‘, i i /ytunin, którą można wytłumaczyć raczej dziedziczeniem iimi środowiska) wynosi około 60% (Olson i wsp., 1989; Pen-I •>'> I. Pcnnington i Smith, 1988). Pomimo że początkowo / * . I. ictl/iczone są wyłącznie umiejętności fonologiczne, obecnie łv łl« ilyc/y to również umiejętności ortograficznych. Pomimo że iiIhom: umiejętności fonologicznych i ortograficznych ma silny, komponent, każda z tych cech ma indywidualny wkład do /wią/uncj / czytaniem. Innymi słowy, zaangażowane w ten iMipiawdopodobnicj przynajmniej trzy geny jeden, kontrolujący umiejętności ortograficzne i fonologiczne, drugi wyłącznie .i u /cci wyłącznie umiejętności fonologiczne.

(k i* l. Imd/i o składanie ze sobą palców w określonej kolejności pr/yp. red. in nd/tcd/ic/alność pochodzi z genetyki behawioralnej. Omówienie tego Im /iin|il/ie czytelnik w rozdziale autorstwa B.F. Penningtona i R.K. Olsona -