Przemiany obyczaj�w w cywilizacji Zachodu
4

> zachowaniu w sypialni 241

wówczas,, dopiero w czasach, które nazwano kiedyś „stuleciem dziecka", wraz z odpowiednimi radami wychowawczymi ii pouczeniami przenika powoli do komórki społecznej, jaką stanowi rodzina, odpowiadająca zwiększonemu dystansowi między dziećmi a dorosłymi świadomość faktu, że dzieci nie mogą zachowywać się tak jak rodzice. W ciągu zaś długiego okresu poprzedzającego tę fazę dominuje również wobec dzieci surowa postawa, wymagająca przestrzegania nakazów moralności i wszelkich tabu»JA nie można powiedzieć. że dziś postawa ta należy już do przeszłości.

Przykłady dotyczące zachowania w sypialni dają w odniesieniu do ograniczonego wycinka pewne wyobrażenie o tym. ile to czasu musiało upłynąć, zanim te tendencje znalazły wyraz w wychowaniu świeckim. f Linia tei ewolucji nie wymaga bodaj dodatkowycj^A wyjaśnień. Tu również, zupełnie tak snmn jak ^w zakre- ! sie form zachowania się przy stole, rośnie nieprzerwanie mur, jaki wznosi się między człowiekiem a człowie-idem, mur Ohieśmielenia i wstydliwego zakłopotania. | mgr emocjonalny, j&ki w wyniKu zabiegów urabiają -cych, w wyniku warunKbw5Tna~"pówstaje między cia- / łem a ćiałerńrfozlelenie łóżka z osobami spóza kręgu rodzinnego; a więc x obcymi,” w konsekwencji odczu-j wane jest coraz bardziej jako nieprzyjemne. Rozpowszechnia się zwyczaj, że nawet w ramach rodziny,! jeśli tylko warunki materialne na to pozwalają, każdy ma swe własne, oddzielne łóżko, a w końcu — w warstwach średnich i wyższych — własny pokój do spa* nia. Dzieci Już we wczesnym okresie przyucza się do takiej izolacji i wynoszą one z niej określone nawyki i doświadczenia.[Dopiero gdy sobie uzmysłowimy, jak oczywistą rzeczą było w średniowieczu, ze ludzie obcy, że dzieci i dorośli dzielą ze sobą łóżko, możemy zdaCsj sobie sprawę, jak głęboka zmiana stosunków między- [ ludzkich i zachowań znajduje wyraz w naszym sposobie byciami dopiero wtedy uświadamiamy też sobie, iż nie jest wcale czymś samo przez się oczywistym, że łóżko i ciało stanowią strefę zagrożenia psychicznego tak wysokiego stopnia, jaką się stały w ostatniej na razie fazie cywilizacji, i