SDC13436

210

należałoby w rzędzie takich utworów umieścić także Ballady i romanse Mickiewicza, zawierające wiele stylistycznie niejednorodnych wyrazów jak np. klasycy styczne: boyi (Mic Pierw 1,103), niebieska [ Maryl kał „nie. biańska. boska, tj. divina” (ibid. 104), sentymentalne: luba i luby, czuty i czule (Świt 1,115, 117), obok romantycznych: upiorów (ibid. 1,115, Lil l_f 157), północnej pory (Do przyj 1,133), epitetów dziki (Świt 1,115), straszno (Do przyj 1, 133) i innych. Jak się wydaje, prąd literacki, zwany romantyzmem, nie wytworzył osobnego stylu języka w literaturze.

Kończąc tym wnioskiem omawianie podłoża stylistycznego, na którym rozwijała się twórczość poetów romantycznych, przejdźmy z kolei do innego zagadnienia, a mianowicie do problemu związków łączących językową poetykę z romantyczną teorią stylu. Powiedzieliśmy na wstępie, że słownictwo poetyckie romantyzmu, przebadane przez autorkę niniejszego opracowania na materiale twórczości 57 poetów pierwszej połowy XIX wieku, odzwierciedla główne tezy wymienionej teorii. Jak już wiadomo, teoria ta nie została nigdzie ujęta w całości ni przedstawiona w sposób naukowy, wyrażając się przede wszystkim w manifestach poetyckich (rozprawach polemicznych i krytycznych, przedmowach do zbiorów wierszy) i mniej lub więcej ulotnych wypowiedziach”. Do najważniejszych świadectw romantycznej koncepcji stylu poetyckiego należą: cytowana już rozprawa A. Mickiewicza O krytykach i recenzentach warszawskich, rozprawa S. Goszczyńskiego Nowa epoka poezji polskiej^1,9, artykuł krytyczny J. Słowackiego o poezji J. B. Zaleskiego. Na szczególną uwagę zasługuje w tym względzie JPromethidion C. K. Norwida z wykładem dość odrębnych poglądów na sztukę i styl, a także inne jego utwory, jak Vade-mecum, Rzecz o wolności słowa, traktat Milczenie¹¹.

Niektóre zasady romantycznej koncepcji stylu w istotny sposób zadecydowały o doborze poetyckiego słownictwa. Były to:

1. Zasada narodowości literatury, a co za tym idzie oryginalności i rodzimości języka literatury. "Wyłożona namiętnie w pismach M. Mochnackiego domagała się zerwania z „duchem salonów” i „właściwej, oryginalnej, nie pożyczonej literatury””. Według Seweryna Goszczyńskiego ,,ażeby poezja była narodowa, powinna na każdej niemal części [tzn. w „mechanizmie wiersza”, „w stylu i w barwie myśli” — T.S.] obu stron wymienionych nosić piętno narodu”². Autor dalej pisał: „język jest najwymowniejszą, najjaśniejszą historyą stosunków, które wiążą człowieka

1

^w W grą wchodzą zarówno teksty wydane w osobnych zbiorach, jak i rozproszone po różnych czasopismach i almanachach.

^w Drukowana w „Powszechnym Pamiętniku Nauk 1 UmleJetności’% Kraków 1835.

** ^p°r. przypis 43.

2

Artykuł drukowany w „Dzienniku Warszawskim", 1825, nr 5 | 7.

” Op. cl¹., t. 1, a. 20.    .