skanuj0016 (28)

248 9. Planowanie rozwoju turystyki i marketing turystyczny

Zyski/zyski		Zyski/straty		Straty/zyski		Straty/straty
1		2		3		4

Ryc. 26. Warianty relacji turystyka-środowisko przyrodnicze [Cater 1995]

z działaniami na rzecz powoływania parków narodowych, co niewątpliwie jest korzystne dla przyrody, ale może oznaczać dla ludności miejscowej utratę dochodów, konieczność zmiany sposobu gospodarowania (czasami konieczność emigrowania), zanik tradycji itd. Sytuacja trzecia może być związana z zagospodarowaniem turystycznym wybrzeży morskich, które doprowadza co prawda do degradacji środowiska przyrodniczego, ale w krótkiej perspektywie czasowej może przynosić znaczne dochody. W wariancie czwartym wspomniana autorka opisuje sytuację powstałą w wyniku nadmiernej eksploatacji wapieni (w celu pozyskania materiału budowlanego i w związku z rozbudową dróg), z których są zbudowane atole i rafy koralowe. Zniszczenie podłoża wapiennego nie tylko sprzyja procesom erozyjnym na plażach, ale zmniejsza atrakcyjność wybrzeża, które jest odwiedzane przez turystów właśnie ze względu na obecność raf, i związanego z nimi świata zwierzęcego.

Również w Polsce nie zawsze rozwój funkcji turystycznych pozostaje w zgodzie z przyjętym planem. Katastrofalny stan środowiska przyrodniczego w rejonie Zalewu Zegrzyńskiego oraz nad niektórymi jeziorami na Pojezierzu Mazurskim jest często wynikiem nieprzestrzegania przez inwestorów i użytkowników zaleceń planistów. Podobne zjawisko występuje w niektórych miejscowościach podgórskich w Polsce, np. w Szczyrku, w wyniku żywiołowego rozwoju zabudowy turystyczno-wypoczynkowej, doszło nie tylko do zniszczeń w środowisku przyrodniczym, ale również do niekorzystnych zmian społecznych [Błasiak i in. 1990].

Podane przykłady pokazują, jak ciężkie i odpowiedzialne zadanie stoi przed planistami, aby uniknąć sytuacji, w których turystyka nie tylko nie stanie się pożądanym czynnikiem rozwoju społeczno-gospodarczego, ale może zapoczątkować poważne konflikty społeczne i kryzys gospodarczy, jak również- może przyczynić się do destrukcji środowiska przyrodniczego. Z tego też powodu przy opracowywaniu planów rozwoju turystyki, a zwłaszcza zagospodarowania turystycznego, jest konieczny udział nie tylko planistów, urbanistów, socjologów i ekonomistów, ale również geografów. Jednocześnie nie tylko władze różnego szczebla i mieszkańcy obszarów rekreacyjnych, ale również eksperci powinni dbać, aby rozwój funkcji turystycznych odbywał się zgodnie z przyjętymi w planach ustaleniami. Obecnie przyjmuje się, że w procesie planowania (dotyczy to nie tylko zagospodarowania turystycznego) szczególnie aktywna rola powinna przypadać lokalnym władzom [Beauregard 1998, 220] oraz miejscowej ludności [Reed, Gili 1997], co