viewer19a

*)2

Znaczenie tych i podobnych wydarzeń, retoryki i praktyk leży nic w męfTtiuńyćh, Lecz w wyobrażeniach i reakcjach, jakie one w polały

wśród eberwaętich Serbów — zwłaszcza wśród wiejsES i rrulo-miasteczkowych Serbów z regionu Krainy — i w Serbii Dynamika -orientacji narodowej, cłroć częściowej « początkowy^ była wystar- — ę^ajfco realna i kłopotliwa Jednakże, stosując rozmaite metody wybiórczego przywłaszczania, przesady, spaczania i otwartego 1*1-szowama faktów, serbscy politycy nacjonalistyczni w Chorwani i w samej Serbii przedstawiali te narodowo zorientowane działania w czarnych barnach, jako świadczące o ustanowieniu uliranacjonalis-tyęzncgo reżimu, który /oęro/nl wolność kwa, warunkom Życia i — jeśli Chorwacja miałaby mingnać pełna niepodległość — nawet życiu chorwackich Serbów.

Często podkreślana jest obecna u¹ najbardziej skrajnych z tych wyobrażeń opacznych interpretacji cyniczna i oponunistyczna manipulacja, polegająca na nieodpowiedzialnym przywoływaniu ustaezow-skiego reżimu w orlu zdyskredytowania każdego przejawu chorwackiego nacjonalizmu. Jednakże podkreślanie manipulacji dokonywanej przez elity nic może wyjaśnić, dlaczego przedstawianie pMspcktywnie niepodległej Chorwaci! jako niebezpiecznie narodowo zorientowanego państwu znalazły W pewnych kręgach kraińskich Serbów oddźwięk wystarczający Jo wywołania autentycznego strachu i spowodowania wojowniczej mobilizacji, a w rezultacie zbrojnej rebelii, przeciwko

reżimowi chorwackiemu”.

Podczas gdy ujęcie biegunowe traktuje chorwackich, a zwłaszcza kraińskich Serbów jako bierne ofiary, narzędzia lub obiekty wywodzących się z Serbii manipulacji, ujęcie potroję- widzi ich jako aktywnych uczestników narastającego konfliktu i jako pełnoprawne

Tht DilinKgratK™ °f YttffiUiria, ttuiUtcr, Colo.: W'cM» 1CA* 1Vcm. 1493, ». ***>--%, 20S, Udu frmidi. /Jnm/młviiv Var*u/aou Mtfmutor Idtciopa anj rAr 5-|W>Wm Jtn-m*/ of CjfmtaJr. Ameruan Kihnologitl 21. łV». 2 (IW4-), J77—Wl i Robctl lla>den. Gcmiumntml Sarianatum >■» '*« farmrtfy Yuc+ii*t K<pMbVr.Słavic Kcv*w 51,06. 4(1092); Rujpmr A Hunmrl. Tkt Yu/atha Labinnik, w; Juircnt

Irwm Wda l B<OMn,BiWard. Cnmtl m itu Ho!kar,,, ttcitcley: IfUULWeflt ImCtlUIIOluJ Srudm, UniYCłiiy «f ta litemu, 1993, * !<•—1⁷i, > IW^tUn Dciutch. V.th«v A,Vkmu»> Jitm. 11* 7«rfi." DftuA tif >‘i*mJjtui, Minnerpoln: Unhcrwty of Minncicna Pre>*, iwa, «.

" «ienny, rWfatfa/P^fAmw,» Mil>cnKt,, Awmhnu    1*1.

polityczne podmioty interpretujące (i interpretuiącc błędnic; aktualne /jgrrt/crua w świetle okrucieństw ¹ przeszłości. Nic można zredukować d¹ zewnętrznej manipulacji złożonego procesu, w wyniku którego wyłoniły się, zakorzeniły i zyskały przewagę wśród Serbów zamieszkałych w niektórych częściach chorwackich etnicznych obszarów granicznych wyobrażenia Chorwacji jako państwa niebezpiecznie

zorientowanego narodowo, nawet protofaszystowskiego. Wysiłki na- ^ c»6«utółtycznydi rad yk afcoww 5cibu. by yyyVK>łaę poczucie krzywdy i lęfciwtrOtnSórwackicH Serbów, były w istocie ważną częścią tego pmcirju, lew pawńa'cvę ść tych d/ u l.m i^odjęia została Utka lnie przez chorwackich Serbów, a krzywdy i łęki były tam obecne, gotowe do U[<llt llinila. Chósiiż Telaćic o okrucieństwach czasu wojny — często wiciu? przesadzone — były istotnie szeroko rozpowszechniane z Ifcl-gradu. wspomnienia i historie o zbrodniczym, niepodległym państwie ętjurwaękśm czasu wojny, a zwłaszcza o okropnym losie wielu chorwackich i bośniackich Serbów (Boinia została włączona do państwa chorwackiego w tr.ra.sic wojny) roc przychodziły ¹ zewnątrz. Miały trwale źródła lokalne w rodzinnych i wiejskich krepach i przekazywane były powojennym pokoleniom, zwłaszcza w etnicznie mieszanych i częściowo zdominowanych przez Serbów regionach granicznych, gdzie i poza Bomią) doszło do większości okrucieństw wobec serbskich cywili i gdzie (żniwu poza Bośnią) złokal iłowane były główne bazy partyzanckie, jak również nieliczne bazy czctmCkie w Chorwaci i. To wśród wiejskich i małomiasteczkowych Serbów w tych właśnie regionach — a nic, na przykład, wśród kosmopolitycznych Serbów w Zagrzebiu — doświadczenia z nowo powstałym, zorientowanym narodowo państwem chorwackim, interpretowane przez pryzmat odrodzonycłi wyobrażeń wojennych przeżyć, wytworzy ły nieprzejednaną opozycję wobec chorwackiej niepodległości¹•.

Tc Wzajemnie alrcnujgce doświadczenia zorientowanego narodowo i w coraz większym stopniu niepodległego państwu chorwackiego oraz pełnej obaw, a jednocześnie ciągle radykał izująccj się serbskiej mniejszości vv przygranicznych regionach miały więc swą własną destabilizującą logikę; nie były aranżowane i Belgradu. Jednakże serbska „polityka więzi / rodakami za granicą¹’ była kluczowo dla

1

1 Snoch. IJum/mfirnJir kicfiuŁawi Gknny, ZiW fali ef Kąpato²; IScniu¹.,

2

hAm< .V,ii«a4uu. ł Jł