vieweru

Teoretyczne podstawy Testów Matryc Ravcna I Skal Słownikowych

ramy teoretyczne są przedstawione w części Podręcznika dotyczącej Testu Matryc w wersji dla Zaawansowanych.

Zdolności edukcyjne i czynnik g

Zdolności edukcyjne są. Jak widać, pojęciowo odmienne od czynnika g. Wprawdzie pojęcie czynnika gjest szerzej wykorzystywane, to Jednak Jest też prawdopodobnie mniej użyteczne. Określane Jako wspólny składnik potrzebny we „wszystkich" testach, nabywa właściwości cechy, której prawdopodobnie nigdy nic da się wzmóc czy stłumić. Stosowanie tego terminu doprowadziło nawet do stwierdzenia, źc skoro testy o wysokich ładunkach są „wysoko" skorelowane, to mierzą po prostu „to samo". Drak logiki w tym twierdzeniu widać choćby na przykładzie korelacji między wzrostem 1 wagą - zmienne te są skorelowane równic wysoko, co zdolności szkolne. Jednak oczywiście nie są tym samym. I wreszcie. przypisywanie zbyt dużej mocy wyjaśniającej czynnikowi g lub zdolnościom ogólnym zachęca zbyt wiele osób do uznania różnicowania w kategoriach „inteligentny/bystry" lub „mało bystry/nicpojętny" za całkowicie wystarczające. Termin „zdolności edukcyjne" Jest tu bardziej właściwy, albowiem oddaje ograniczoność zakresu użyteczności.

Zdolności edukcyjne i inteligencja

Test Matryc nigdy nie był pomyślany jako samodzielna miara czynnika g. a tym bardziej - Jako miara „inteligencji ogólnej". Niemniej Jednak. Jak wykazały badania prezentowane w dalszych częściach Podręcznika, przeprowadzone analizy czynnikowe wielokrotnie ujawniały, że Test Matryc Jest Jedną z najlepszych, pojedynczych miar czynnika g.

Powyższe stwierdzenie bywa całkiem błędnie interpretowane częściowo dlatego, źc czynnik g często uważa się za synonim ogólnych zdolności szkolnych. Jednak operacyjna definicja zdolności szkolnych odwołuje się do testów, w których ocenia się przede wszystkim zdolność do wydobywania z pamięci informacji o faktach, a nie do testów, w któiych ocenia się myślenie krytyczne, zdolność do formułowania sądów, gotowość i zdolność do poszukiwania oraz drobiazgowej Inspekcji danych. Gdy chcemy oszacować zdolności ..szkolne" w węższym znaczeniu tego terminu, dysponujemy Skalą Słownikową - miarą zdolności reprodukcyjnych - która ma najwyższą trafność prognostyczną.

Do takich samych wniosków skłaniają badania, w których korelowano wyniki uzyskane w Teście Matiyc i w Skalach Słownikowych z wynikami pełnych testów inteligencji. Korelacje z TMR przyjmowały wartości z przedziału od 0.6 do 0.8. a korelacje z SMH - wartości z przedziału od 0,8 do 0,95. Wynika z tego, że pełne testy inteligencji są przede wszystkim miarami zdolności reprodukcyjnych. Korelacje w obrębie poziomów wieku pomiędzy SMH a TMR przyjmują wartości rzędu od 0,5 do 0.6.

Powyższe wyniki mają poważne Implikacje praktyczne. Po pierwsze ujawniają, źc osoby zdolne do generowania 1 weryfikowania nowych intuicji często mają trudności z ich werbalizowaniem. Zatem postęp w zrozumieniu wymaga pracy zespołowej, ale kryteria stosowane do promowania uczonych raczej nie lansują najzdolniejszych w tym zakresie. Po drugie, nasz system edukacyjny generalnie niewiele czyni w zakresie nagradzania, promowania i popierania tych osób. które w największym stopniu są zdolne do tworzenia nowych intuicji i rozumienia procesów społecznych. Jeżeli. Jak to często ma miejsce. Testy Matryc stosuje się do selekcji uczniów, którzy mają uczestniczyć w programach dla „wybitnie utalentowanych", to osoby zakwalifikowane mogą nie osiągać znakomitych rezultatów w przypadku, gdy programy nauczania mają tradycyjny, szkolny charakter. Kształtowanie zdolności u takich uczniów wymaga specjalnych programów przeznaczonych dla „wielostronnie utalentowanych". I wreszcie, uzyskane wyniki pozwalają także sądzić, że Jeżeli, Jak zauważył Spcarman. nawet różne formy zdolności poznawczych nie są wysoko skorelowane, to w toku szczegółowych badań możemy odkryć wiele nierozpoznanych dotąd, niezależnych uzdolnień.

Inteligencja ogólna i czynnik g

Spcarman nigdy nic sądził, że czynnik g obejmuje wszystkie zdolności. Jakich wymaga inteligentne zachowanie, a w Jeszcze mniejszym stopniu dopuszczał możliwość zastępowania terminu „czynnik g" lub „inteligencja" terminem „zdolności". Inteligencja