viewerh

Teoretyczne podstawy Testów Matryc Ravcn«t I Skal Słownikowych_

O Postępować zgodnie ze strategią przyjętą w TMR i starać się ocenić podstawowe zdolności w tym zakresie - czyli zdolność do wykorzystywania intuicji, tworzenia pojęć, koncentrowania uwagi, weryfikacji spostrzeżeń, weryfikacji wniosków i wytrwałość - w odniesieniu do zadań, które większość osób uważa za angażujące; albo też

0    Zastosować procedurę dwustopniową: po pierwsze, stwierdzić, do czego ludzie przywiązują wagę, a następnie - jakie procesy, przyczyniające się do efektywnego rozwiązywania problemów, są zaangażowane w toku realizowania tych działań.

Jak do tej pory. nie wykorzystano ostatniej propozycji, a nawet pominięto możliwość takiego sposobu postępowania. Dwaj psychologowie, których wkład w tej dziedzinie Jest największy - Piagct

1    Maistriaux - badali proces rozwiązywania problemów posługując się zbiorem zadań zaprojektowanych przez psychologa i nie odnosząc go do działań, które miałyby znaczenie dla osób badanych. Maistriainc przeprowadził Jednak dwa znakomite badania bezpośrednio związane z omawianą tutaj tezą. Pierwsze z nich to szczegółowa analiza strategii wykorzystywanych do rozwiązywania Testu Matryc, Kostek Kohsa oraz Testu Patyczków Goldsteina 1 Shcercra. Analiza ta doprowadziła do stwierdzenia, że główną przyczyną błędów Jest niechęć do poświęcenia energii umysłowej rozwiązywaniu abstrakcyjnych problemów. Drugie badanie dotyczyło relacji między wynikami uzyskiwanymi w TMR a wartością przypisywaną aktywności intelektualnej (vs praktycznej). Uzyskano zadziwiająco wysokie korelacje między wynikami TMR a wartością przypisywaną myśleniu i poznawczemu rozumieniu działań, możliwości I środków.

Zdolności edukcyjne, inteligencja ogólna, zdolności ogólne i kompetencje

Jak Już stwierdziliśmy, pojęcie zdolności ogólnych czy inteligencji nie ma takiej mocy wyjaśniającej. Jaką często przypisują mu psychologowie. osoby na stanowiskach kierowniczych czy pedagodzy. TMR 1 SMH wyjaśniają około 10% (rzecznicy generallzacJI trafności powiedzieliby, że 25%) zmienności w poziomic funkcjonowania zawodowego. Jałt do tej pory psychologom nic udaje się podjąć zadania określenia 1 oceny pozostałych 90% wariancji, nawet Jeśli wynika ona z wpływów środowiska.

Pierwszy z autorów podręcznika bada! naturę kompetencji wyższego rzędu (takich Jak przywództwo, inicjatywa, zdolność do organizowania efektywnej pracy grupowej), rozwój tych właściwości w rodzinach, szkołach I miejscach pracy, możliwe sposoby ich oceny, a także konsekwencje. Jakie mają dla samych Jednostek. dla Instytucji, w których pracują i dla społeczeństwa (Ravcn, 1980, 1984/97, 1985, 1991).

Okazało się, że wszystkie te cechy - podobnie Jak zdolność do rozwiązywania problemów - należy ujmować Jako dyspozycje motywacyjne. A zatem opierają się one na wartościach i są psychologicznie złożone. Każda z nich wymaga zastosowania szerokiego wachlarza kompetencji wyższego rzędu - skłonności 1 zdolności do przewidywania przyszłych problemów oraz wynajdywania sposobów Ich przezwyciężania, wrażliwości i zdolności wykorzystywania Intuicji, zdolności do nakłaniania innych do pomocy, wytrwałości, Itd. Tc składniki kompetencji kumulują się 1 są wzajemnie wymienialne, prowadząc do skutecznego zachowania. Jeżeli mamy znaleźć sposoby ich oceny, konieczne Jest opracowanie opartego na wartościach, wewnętrznie heterogenicznego modelu pomiarowego.

Następny wniosek, który wynika z tych prac I pojawił się Już w naszych rozważaniach dotyczących rozwiązywania problemów, mówi o tym, że przyszłe badania nad poznaniem, rozwiązywaniem problemów 1 zdolnościami edukcyjnymi powinny uwzględniać sferę wartości. Wiele prac (zob.: Sigel. 1986; Miller, Kohn i Schoolcr, 1985, 1986; Kohn 1 Schooler, 1978, 1982; Maislrlaux. 1959: Jaąucs, 1976: Tharp. Jordan 1 inni, 1984; Galllmorc. 1985; McGilllcuddy-DcLisi. 1985; Ravcn. 1977. 1989) wskazuje, że zdolności poznawcze, a szczególnie rozwój poznawczy, są nierozłącznie powiązane z wartościami. Właściwie interpretowane prace Sternberga i Gardncra prowadzą do tego samego wniosku. Przyszłościowy sposób polega więc na uwzględnieniu pomiaru opartego na wartościach 1 rezygnacji z poszukiwania metod nieob-ciążonych wartościami.

Praca ta ma także poważne Implikacje dla reformy procesów nauczania, procesów selekcji kadry kierowniczej, procesów kierowania, obsadzania i rozwijania możliwości personelu, a także dla kierowniczych struktur w społeczeństwie. We wszystkich tych