viewerp

Teoretyczne podstawy Testów Matryc Ravena I Skal Słownikowych

współpracują. Obie te kwestie są szerzej omówione w Dodatku, w iej części Podręcznika.    •

Jeśli chodzi o pierwsze z powyższych zagadnień, to Pcrklns I Salomon (1989) opublikowali użyteczny przegląd badań konkludując. źc ogólny oynnik zdolności do wnioskowania rzeczywiście istnieje oraz że bardzo wiele badań, podsumowanych w Dodatku, dowodzi, że Jest on równie znaczącą zmienną. Jeśli chodzi o różnicowanie ludzi pod względem „ogólnych zdolności poznawczych". Jak przypadku ciał fizycznych byłaby na przykład ich „twardość". Procedury niezbędne do wykazania znaczenia oraz opracowania sensownych miar tych dwu konstruktów są właściwie identyczne.

Jeśli chodzi o dane dowodzące Istnienia zdolności cdukcyjnych i reprodukcyjnych Jako oddzielnych części składowych czynnika g. to przeprowadzony przez Horna (1994) przegląd badań realizowanych w ramach koncepcji inteligencji płynnej-skrystali-zowancj faktycznie całkowicie potwierdzi! stanowisko Spearmana. Horn dochodzi do wniosku, że (a) inteligencja „płynna" i „skrystalizowana" są czymś różnym Już w młodym wieku. tzn. żc ta druga nie wyodrębnia się z pierwszej, Jak to wcześniej sądził, a także Jak uważał Cattell: (b) choć oba rodzaje inteligencji są w równym stopniu dziedziczne, mają Jednak różne źródła genetyczne: (c) na każdy z nich wpływają różne aspekty środowiska: (d) pozwalają przewidywać odmienne rodzaje wyników (osiągnięć życiowych): (e) inaczej „zmieniają się" wraz z wiekiem: (0 ich podłoże neurologiczne Jest inne.

Znacznie mniej prac koncentrowało się. zgodnie z kierunkiem wytyczonym przez Spearmana. wokół odmiennej natury zdolności edukcyjnych i reprodukcyjnych. Badanie Broadbcnta 1 Astona (1978), Jedno z niewielu przeprowadzonych w tej dziedzinie, wymieniono Już wcześniej. Broadbent i Aston dowodzą, żc logika werbalna pozwala na równoczesne poradzenie sobie Jedynie z dwoma zbiorami zmiennych. Nie umożliwia natomiast rozwiązywania złożonych problemów, obejmujących wiele zmiennych wchodzących ze sobą w interakcje i wzajemnie na siebie wpływających. Instrukcja słowna wprawdzie przynosiła pewien efekt, ale niekoniecznie zwiększała zdolność radzenia sobie z całym systemem. Wyniki te są zgodne z wnioskami dotyczącymi roli Języka w rozwiązywaniu problemów zawartych w TMR 1 wpływu Instrukcji słownych.

Ograniczenia Testów Matryc. Zachowanie edukcyjne to aktywność wyczerpująca 1 trudna. Z tego powodu ludzie rozwijają, doskonalą 1 ujawniają swe zdolności w tej dziedzinie raczej dopiero wtedy, gdy podejmują działalność mającą dla nich duże znaczenie. Aby w odpowiedni sposób oszacować wysoki poziom zdolności edukcyjnych, niezbędne Jest zatem skonstruowanie miar, które umożliwią ich ocenę w trakcie podejmowania zadań angażujących Jednostkę. W tym zakresie Stcrnbcrg (1985, 1986) ma rację, podkreślając Istnienie różnych „rodzajów" Inteligencji. Niestety w swoich pracach:

O Nie wyjaśnia należycie psychologicznej natury aktywności cdukcyjnej. My twierdzimy, że pozostaje ona niezmienna, choć może różnie się przejawiać, w zależności od tego. do realizowania Jakich celów Jest wykorzystywana.

O Uznaje istnienie tylko inteligencji szkolnej, praktycznej i społecznej, natomiast my sądzimy, że Istnieje wiele różnych rodzą* Jów działalności cenionej przez ludzi, którzy po to. by Ją skutecznie prowadzić, mogą angażować swe zdolności edukcyjne 1 reprodukcyjne.

O Zajmuje się głównie zdolnościami reprodukcyjnymi, a nie eduk-cyjnymi. Aby badać zastosowanie zachowania edukcyjnego, niezbędne Jest znalezienie sposobów oceny procesów potrzebnych do rozwyanfa wiedzy w tych dziedzinach.

O Nic proponuje żadnych sposobów wykrywania niewerbalnych zdolności edukcyjnych wyższego rzędu, które przyczyniają się do osiągania wprawy w zakresie podejmowanych działań.

Powyższe uwagi nie miały na celu atakowania prac Stcrnbcrga -które stanowią krok we właściwym kierunku - ale służyły wskazaniu możliwych obszarów przyszłych badań. Bez takich badań, prowadzonych z nadzieją przezwyciężenia ograniczeń Testów Matryc, w dalszym ciągu na podstawie danych testowych będą wyciągane błędne wnioski. Wydaje się, żc bardziej odpowiednie