WSP J POLN25483

Tercsj Smćłkouu, Nowe słownictwo polski:

402

te określają, są mało sprecyzowane, niejednoznaczne bądź bardzo skomplikowane {proceder anabolikowy. ustawa wyłączeniowa, sklep preselekcyjny, koła zimnowojenne, siec elektrociepłowmcza). Relacje skomplikowane lub niejednoznaczne cechują zwłaszcza związki, w których członem określającym są przymiotniki nazywające cechy abstrakcyjne. Relacje takie można określić u^rlko za pomocą dłuższych wypowiedzi.

Rzadziej występują relacje określone szczegółowiej: „zrobiony z czegoś” (płaszcz ortalionowy, płyty gazobetonowe), „zawierający coś” (lampa sodowa, reflektor halogenowy), „przeznaczony do czegoś, służący czemuś” (blachy ka-roseryjne, taśma magnetofonowa), „przynależny do czegoś” [maszyny porno-wskie, kraje wspólnory tikowe), „występujący gdzieś” (drzwi wewnątrzwagono-we, soczewki nagałkowe), „posługujący się czymś” (rybołówstwo kutrowe, uprawa ciągnikową), „odbywający się kiedyś” (przeszkolenie przedporodowe, sprzedaż poremanentowa), „wykonujący coś” (pługi odśnieżne, przyczepa samozbierająca), „podobny do czegoś” (suknia szmizjerkowata, cwaniacka zuchwałość), „mający coś. nie mający czegoś” (magnetofon kasetowy, droga dwupasmowa, benzyna bezołowiowa). Nazwy przymiotnikowe określające dokładnie liczbę (różnorodność) elementów składowych określanego obiektu mogą być tworzone praktycznie bez ograniczeń (dwujezdniowy odcinek, dwunastotysięczna załoga, pięciopartyjna koalicja, sześcioszczeblowa struktura).

Nowe przymiotniki bardzo często informują o różnych stopniach intensywności cechy: od największej (superczuły, sitperkomfonowy, nadopiekuńczy) przez osłabioną, niezupełną (półamatorski,półprofesjonalny) aż po jej całkowity brak (aseksualny, niereformowalny, mesterowalny).

Ogólnie rzecz biorąc, w najnowszej warstwie przymiotników zdecydowanie przeważają nazwy cech abstrakcyjnych, co pozostaje w wyraźnym związku z rzeczownikowymi nazwami abstrakcyjnymi, które również są bardzo liczne.

Liczba nowych przymiotników jest tak duża głównie z dwóch powodów. Pierwszy z nich to potrzeby nominatywne. Rodzi je m.in. konieczność wskazania cech różnicujących się obiektów należących do jednorodnej klasy. Drugim powodem jest sposób, w jaki nazwy przymiotnikowe przekazują informacje o określanym przez siebie obiekcie. Przymiotniki wyrażają bowiem tę treść w sposób skrótowy, bardzo skondensowany, często zastępują całe wyrażenia bogate pod względem informacyjnym. Mogą też wskazywać relacje między obiektami w- sposób ogólny lub niejednoznaczny. Te właściwości nazw przymiotnikowych są w wielu rodzajach wypowiedzi i pożądane, i wyzyskiwane.

W porównaniu z rzeczownikami i przymiotnikami w nowszej warstwie słownictwa występuje bardzo mało czasowników, bo zaledwie kilka procent. Wiele z nich określa czynności oderwane (dowartościować się, konfor-mizować, pogłówkować), część odnosi się do czynności konkretnych (ćpać,