WSP J POLN254287

614 J.ideusz Piotrwwski, Słowniki iłzyka polskiego

Do 1945 roku znacznie mniej było słowników synonimów. W 1926 roku ukazało się dzieło nowatorskie na gruncie polskim, Romana Zawilińskiego Dobór wyrazów (Kraków 1926, przedruk 1986), pierwszy i nadal największy polski słownik grupujący wyrazy polskie w sposób onomazjologiczny, wzorowany na tezaurusie Petera M. Rogeta (Londyn 1852). Po 1945 r. długie lata dostępny był jedynie Słownik wyrazów bliskoznacznych (pod red. Stanisława Skorupki, Warszawa 1957; nowe wydanie 1998), znakomity zwłaszcza dla użytkownika mniej wyrobionego. Od 1990 roku pojawiło się wiele słowników tego rodzaju, ru.in. W. Cienkow'skiego (1990, 1993), T. Miki (1997) i, oparte na oryginalnych koncepcjach, Z. Kurzow^rej (1998; 24 000 jednostek), P. Żmigrodzkiego (1998; 15 0CC jednostek). Dla wyrafinowanego użytkownika przeznaczony jest duży nowatorski Słownik synonimów A. Dąbrówki, E. Geller, R. Turczyna (1993) oraz Słownik antonimów A. Dąbrówki, E. Geller (1995; 64 000 znaczeń), będące w zasadzie słownikami tematycznymi.

Słowniki specjalistyczne

Po roku 1945 przystąpiono do opracowania słownictwa okresów' historycznych. Słownik staropolski (pod red. Stanisława Urbańczyka, t. 1, Warszawa 1953-1955, w 11 tomach doszedł do liter)' Z) obejmuje słownictw'o wszystkich druków' polskich do końca XV w. Prace nad nim trwają bez mała cały wiek XX. Epokę renesansu obejmuje nowatorski Słownik polszczyzny XVI wieku (pod red. Marii Renaty Mayenowej, t. I, Wrocław 1966, w prawie 30 tomach doszedł do litery' P). Opierając się na największej kartotece w leksykografii polskiej (ponad 8 000 000 fiszek), obejmuje on w miarę możności większość jednostek leksykalnych tego okresu. Zrezygnowano jednak z początkowego zamiaru objęcia całkowłtą ekscerpcją wszystkich ówczesnych tekstów'. Podaje opis zu’iązków frazeologicznych, uporządkowanych składniowo, i daje synonimy do poszczególnych znaczeń. Zawiera obfitą dokumentację źródłową, dokładnie zlokalizowaną, oraz podaje informacje statystyczne - po raz pierwszy w' leksykografii polskiej. W roku 1999 wyszły pierwsze zeszyty Słownika polszczyzny XVII i 1. połowy XVIII wieku (Warszawa). Brak słownika wieku XVIII i XIX. Do pewnego stopnia SJPD i oczywiście Słownik warszawski notują leksykę tego okresu. Ukazują się natomiast liczne słowniki języka autorów. Wydano Słownik języka Jana Chryzostoma Paska (pod red. Haliny Konecznej i Witolda Doroszewskiego, t. I-II, Wrocław 1965-1973). Istnieje też Słownik języka Adama Mickiewicza (pod red. Konrada Górskiego i Stefana Hrabca, t. I-X, Wrocław 1962-19SG) oraz Słownik języka Jana Kochanowskiego (Kraków 1997-1998; pod red. Mariana Kucały doprowadzony do M).