WSP J POLN25481

TcriSit Smutkowi, Nowc słownictwa polskie

40C

nie gospodarstwa domowego i mieszkań (frytkownica, koniakówka, fototape-Ut, gadżet, kaset owiec), nazwy ubrań (bermudy, sukniospodnie), butów (adidasy, araby, gumofilce, pułlrampki), artykułów spożywczych, potraw, napojów (com-flake, gofr, hot-dog, krakers, pizza).

Niezbyt liczną, ale stale powiększającą się grupę stanowią nazw)' budynków (dacza, deskowiec, fal owiec, mrowiskowiec, pudełkowiec).

Z zastrzeżeniami można umieścić w obrębie nazw przedmiotów nazwy wytworów kultury. Pod pewnymi względami nazwy te zbliżają się do nazw abstrakcyjnych jako rezultat twórczych działań artystycznych. Dla przykładu można wymienić nazwy dotyczące literatury, teatru, filmu, muzyki, radia, telewizji (antypowieść, retrokryminat, pornos, thriller, antyopera, country, heavy-metalprotest song).

Wśród nowych nazw osób wyróżnić można dwie główne grupy: nazwy zawodowe i nazwy' niezawodowe, atrybutywne. Nazwy zawodowe określają specjalistów w jakiejś dziedzinie nauki i techniki, medycyny, sportu, rzadziej kultury (endoskopista, informatyk, kriofizyk, muzykoterapeuta, radiolog, karateka, becketysta, kabareciarz), specjalistów z różnych gałęzi przemysłu i innych działów' gospodarki (azbestowiec, izolarz, kablarz, glazurnik, pamiąt-karz, tapeciarz), pracowników różnych instytucji, głównie państwowych (ib-lowiec, kantorowiec, liczarka, pocztowiec, radiowiec). W wielu wypadkach nowe nazwy są jedynie dowodem wyodrębniania się i usamodzielniania specjalności i czynności wykonywanych również wcześniej. Charakterystyczny dla okresu powojennego i widoczny w słownictwie proces specjalizacji zawodowej, wywołany czynnikami natur}' politycznej, społecznej i ekonomicznej, spowodował wydzielenie się bardzo wąskich specjalności (pokojo■ wa-koryta rzowa, kuchenkowa, krawcowa-szwa czka, krawcowa-wykańczarka).

Przyczyny natur}' językowej (trudności z tworzeniem nazw żeńskich od odpowiednich męskich) i pozajęzykowe (np. forma żeńska jest uważana za mniej urzędową) spowodowały, że tak charakterystyczny dla powojennej Polski udział kobiet w pracy zaw'odow^rej nie znalazł w pełni odbicia w nowym słownictwie (agronomka, brygadzistka, Jotoreporterka, kosmonautka, racjonalizatorka, taksówkarka).

Osobowa nazwy niezawodowa są bardzo zróżnicow'ane i informują najczęściej o poglądach politycznych, społecznych, o upodobaniach artystycznych, o przynależności organizacyjnej itp. (egalitarysta, konsumerysta, enkawudzista, ohapowiec, korowiec).

Znacznie rzadsze są nazwy określające indywidualne skłonności i upodobania, choroby (dżinsowiec, konsumpcjomsta, naturysta, białaczkowiec, nadciś-nieniowieć), informujące o miejscu pobytu, o braniu udziału w' czymś, wykonywaniu jakiejś czynności, posiadaniu jakiegoś przedmiotu (ankietowicz, ćpun, decydent, usprawniacz, biwakowicz, stołówkowicz, karnetowicz, traban-ciarz).