WSP J POLN25478

NOWE SŁOWNICTWO POLSKIE

TERESA SMÓŁKOWA

Nowe potrzeby - nowe wyrazy. - Nazwy abstrakcyjne. - Nazwy przedmiotów, osób, miejsc. - Przymiotnikowe nazwy cech. - Proporcje ilościowe. - Bibliografia

Nowe potrzeby - nowe wyrazy

Słownictwo używane obecnie przez Polaków obejmuje wyrazy, które powstały w różnych okresach historycznych (brona, modry, orać, sokolnik, awangarda, iloczyn, pospólstwo, równik)-, znaczną część tego słownictwa stanowi warstwa nowa, która wzbogaciła nasz język po drugiej wojnie światowej [aids, bagietka, chłoporobotnik, komputer, menedżer, nylon, paliwożerny, pegeer, penicylina, petrodolarowy, przetestować, samofinansowanie się). Szybki ilościowy wzrost leksyki można uznać za cechę charakterystyczną powojennej polszczyzny. Przyjrzenie się tej najświeższej warstwie leksykalnej pozwala lepiej określić więź łączącą język z życiem społecznym i kulturą.

Wśród czynników powodujących zwiększenie się liczby nowych wyrazów i nowych znaczeń wyrazowych najważniejsze są dwa: konieczność nazwania nowych przedmiotów, zjawisk, zawodów, pojęć itp. oraz chęć wyrażenia stosunku człowieka do różnych obiektów rzeczywistości, często mających już wcześniej ustalone nazwy (ten sam wyraz może jednocześnie nazywać jakiś obiekt i przekazjwać stosunek mówiącego do tego obiektu). Potrzeby nomina-tywne wynikają więc z przyczyn obiektywnych, z potrzeb komunikacji językowej, i z przyczyn subiektywnych, psychologicznych. Systemy: leksykalny i słowotwórczy wykształciły odpowiednie środki do realizacji każdej z tych potrzeb, które notabene zaspokajają również liczne zapożyczenia.

Na ogół przyjmuje się, że w okresie powojennym powstało kilkadziesiąt tysięcy nowych wyrazów i znaczeń wyrazowych należących do ogólnej od-