0200

III. 22.

KAZIMIERZ II SPRAWIEDLIWY ii. HELENA).

185

łickiego, co zupełnie zgadzałoby się z Długoszem, gdyż Wsewołod był bratem Romana. Wszelako mniemanie to, przyjmowane jeszcze w najnowszej historyografii^x), jest błędnem. Gdybyśmy nawet przyjęli datę zaślubin między Kazimierzem a Heleną, podaną przez Długosza pod r. 1168, szczegół powyższy nie dałby się żadną miarą utrzymać, gdyż Wsewołod, rzekomy ojciec Heleny, miał podówczas zaledwie kilka lat życia²); cóż dopiero, skoro, jak to niżej okażemy, zaślubiny nie mogły się odbyć później jak r. 1164. Zresztą Wsewołod bełski jeszcze w r. 1182 występuje wrogo wobec Kazimierza³), i trudnoby było wytłomaczyć sobie to jego postępowanie, gdyby z nim rzeczywiście był związany tak ścisłym węzłem .rodzinnym⁴). Hypoteza Linniczenki '*), jakoby Kazimierz żonaty był z córką Mścisława Izasławica, w. ks. kijowskiego, ojca Romana halickiego, nie da się również dostatecznie poprzeć, gdyż przekazane przez kronikarzy polskich i ruskich wzmianki o stosunku pokrewieństwa między Mieszkiem Starym i Leszkiem Białym a Romanem halickim, służące Linniczenee za jedyną podstawę jego argumentacyi, dadzą się wytłomaczyć w inny, i to bardziej naturalny sposób (III. 21.). Pożądanej wskazówki do rozjaśnienia tej kwestyi dostarcza nam Latop. Ilipac.^B), który Mścisława Mśei-sławica, ks. nowogrodzkiego, wnuka Rościsława Mścisławica w. ks. kijowskiego, nazywa bratem Leszka Białego. Liczne związki, w jakie inni synowie i córki Krzywoustego wchodzili z książętami i księżniczkami ruskiemi z domu Monomaehowiców (III. 8. 11. 16. 17. 21.) nazwy tej same przez się dostatecznie nie usprawiedliwiają, przez żaden bowiem z związków tych Leszko Biały nie mógł wejść w stosunek braterstwa do Mścisława Mścisławica; jeżeli zatem nazwa brat ma być tłomaczoną ściśle, to wyjaśnienia jej szukać trzeba w innym jeszcze związku Piastów z Monomachowicami. Rozumie się, że nie ma tu mowy o rodzonem lub stryjecznem braterstwie Leszka z Mścisławem, a może być przypuszczonem tylko braterstwo cioteczne, a więc powinowactwo przez kobiety. W takim zaś razie możliwe są tylko dwa przypuszczenia: albo siostra ojca Leszkowego, Kazimierza, a więc córka Krzywoustego, wyszła za Mścisława Rościsławica, ojca Mścisława nowogrodzkiego, nazwanego bratem Leszka; albo siostra Mścisława Rościsławica, a więc córka Rościsława kijowskiego, wyszła za Kazimierza Sprawiedliwego i stała się matką Leszka. Pierwsze przypuszczenie należy wykluczyć, gdyż mamy dokładne wiadomości o kilku córkach Krzywoustego, które wyszły za książąt ruskich (III. 8. 11. 21.), ale nigdzie nie ma śladu, iżby którakolwiek z nich poślubiła Mścisława Rościsławica; pozostaje zatem tylko przypuszczenie drugie, że Kazimierz poślubił córkę Rościsława kijowskiego. Popiera ten wniosek samo imię Kazimierzowej żony, zdające się wskazywać na pochodzenie ruskie, jak niemniej okoliczność, że w czasie, do którego odniesioną być może data zaślubin Kazimierza, panował właśnie w Kijowie Rośeisław (1159—1167), a zatem i związek z jego córką przedstawiał korzyść z politycznych względów⁷).

Wyraźną datę zaślubin Kazimierza z Heleną przekazał dopiero Długosz³) pod r. 1168, niewątpliwie błędnic, jak się to zaraz niżej okaże; ale nietrafnemi są też inne daty, jakie w nowszej historyografii w miejsce daty Dlugoszowej podstawiano. Zdaniem jednych⁹) ślub odbył się przed r. 1159, w tym bowiem roku miał sio urodzić Kazimierzowi syn Bolesław; mniemanie nieuzasadnione, gdyż wzmianki rocznikarskie o urodzinach Bolesława mają na myśli syna Mieszka Starego, nie Kazimierza (IV. 6'.); zdaniem innych¹⁰) datę ślubu zamknąć należy w granicach lat 1157—1167, ile że rok 1168 jest przypuszczalną datą urodzin Bolesława, syna Kazimierzowego. Jako punkt wyjścia do wyjaśnienia tego pytania przyjąć należy przedewszyslkiem, że w r. 1157, w którym Kazimierz po pokoju kryszkowskim oddany został przez braci Fryderykowi Barbarossic na zakładnika, nie był on jeszcze żonatym¹¹). Nie jest wprawMzie rzeczą pewną, ale przecież dosyć prawdopodobną, że jako zakładnik pozostał w Niemczech aż do r. 1163, t. j. do chwili restytucyi Śląska synom

)) Naruszewicz. Hist. nar. poi. II. SIS; Wagi] e wicz. Geneal. 59; Szaranie wi cz. llypat. Chroń. 42; Per Ib ach, Preuss.-Poln. Stud. I. 12. Roepell, Gesch. Pol. 391 przyjmuje bezpodstawnie, że była córką Aleksandra bełskiego, a str. 405 podaje znów błędnie, że Aleksander był ojcem Grzymisławy, żony Leszka Białego. — 2) Linniczenko. Wzaimn. otnosz. 04. — 3) Górski, Stosun. Kazim. Spraw, z Rusią 22. — 4) Pierwszym, który poważne wątpliwości przeciw ojcowstwu Wsewołoda bełskiego podniósł, jest Górski, ibid. 27 uw. 3; zbił podanie Długosza Linniczenko. Wzaimn. otnosz. 64 — ’>) Ibid. 64. — <>) Str. 489. — 7) Trafnie już Wojciechowski. Podz. i zakr. dziej. poi. 15 domyślał się. że Helena była córką Rościsława. — 8) Hist. Pol. II. 73. — 9) Wagilewicz, Geneal. 60; Linniczenko, Wzaimn. otnosz. 64. — 10) Perlbach, Preuss.-Poln. Stud. I. 13. — U) Por. Perlbach. ibid. I. 12.

Balzer, Genealogia Piastów,

24