0247

232

BOLESŁAW POBOŻNY.

V. 2.

Gniezn.!), jakoby Bolesław zmarł 1283 r., tudzież przekaz Nekr. Lubiń.'-) (i to w części późniejszej), według którego śmierć Boleslai ducis Maioris Poloniae nastąpiła dopiero 1300 r.

Ogłoszone po dziś dzień zabytki historyczne przechowały nam sześć rozmaitych dat dziennych śmierci Bolesława. Jeden z nich, Nekr. Lubiń., zawiera trzy daty: pod dniem 14 lipca^{1 2 3}): Boleslai PU. ducis Maioris Poloniae; pod dniem 5 listopada⁴): Boleslai ducis Poloniae, qui tjillas et possessiones mona ster ii nostri speciali privilegio approbarit ■ pod dniem 30 grudnia⁵): Boleslai ducis Maioris Poloniae. W zapisce pierwszej i trzeciej przydane określenia wskazują wyraźnie na Bolesława Pobożnego; zapiska środkowa również według intencyi autora ma się odnosić do niego, w istocie bowiem Bolesław Pobożny przywilejem z 22 lutego 1258 r.⁶) zatwierdził posiadłości klasztoru lubińskiego. Wszystkie trzy zapiski znajdują się w dorobionej później części nekrologu, która autentycznych dat nie zawiera⁷); nadto posiadany dyplomat Przemyśla II z 11 czerwca 1279 r.^s), w którym Bolesław nazwany jest już zmarłym (patrui nostri inditissimi principis felic-is memorie ducis Boleslay), skąd wynika, że śmierć jego nie może przypadać na jakikolwiek dzień drugiej połowy roku 1279, jak je podają wszystkie trzy przytoczone poprzednio zapiski. Drugą grupę zapisek nekrologieznych stanowią: zapiska Bocz. Tras.³), przyjęta przez Bocz. Małop. w kod. Szamot.¹⁰;, a następnie przez Długosza¹¹), podająca śmierć Bolesława pod datą 7 kwietnia; zapiska Nekr. Lubiń.¹-) w jego’ części starszej pod dalą 13 kwietnia: Boleslai ducis pie memorie, i wreszcie zapiska Nekr. Lądz.¹³) pod datą 14 kwietnia: Item dux Boleslaus. Wszystkie trzy daty są bardzo do siebie zbliżone i zachodzi pomiędzy niemi różnica tylko kilku dni, dla tego przyjmuję, że nawet dwie ostatnie zapiski, choć nie ma w nich wyraźnego odniesienia do Bolesława Pobożnego, dotyczą tego księcia. Inni książęta polscy, Bolesławowie, pomarli bądź to w innym czasie (I. 8. III. 2. IV. 6.), bądź też wprawdzie około połowy kwietnia, wszelako do tych ostatnich zapiski powyższe z mniejszem tylko prawdopodobieństwem mogłyby być odniesione; do Bolesława Kędzierzawego, zmarłego 3 kwietnia (III. 17.) dla tego nie, że w Nekr. Lądz. nie ma wcale dat nekrologieznych z XII wieku, a w Nekr. Lubiń, tylko jedna prawdziwa; do Bolesława, syna Kazimierza Sprawiedliwego, zmarłego Ili kwietnia (VI. ,‘j.) z tego samego powodu, a nadto i z tego względu, że losy tego księcia, zmarłego za życia ojca, nie mogły budzić bliższego interesu w odległych klasztorach wielkopolskich; wreszcie do Bolesława-.(erzego Trojdenowica, zmarłego według jednej wersyi 7 kwietnia (X. 2.). dla tego nie, że książę ten w bliższych stosunkach z rzeczonymi klasztorami nie zostawał. Oba nekrologi zawierają natomiast wiele dat, dotyczących książąt wielkopolskich, lądzki między innemi także datę śmierci Jolenty, żony Bolesława¹¹); dla tego wzmianka o samym Bolesławie Pobożnym zdaje się tu być zupełnie na miejscu. Którą z dat w ten sposób ustalonych (7, 13, 14 kwietnia) wybrać, trudno rostrzygnąć na pewne; za datą Bocz. Tras. przemawiałaby okoliczność, że jest najwcześniejszą, dalsze w Nekr. Lądz. i Nekr. Lubiń, możnaby wytłomaczyć późniejszem dojściem wiadomości o śmierci; wszelako gdy uwzględnimy, że wiadomość ta przedostała się do klasztorów- wielkopolskich niewątpliwie prędzej, aniżeli do Małopolski, przeto trzeba przekaz nekrologów- uznać za wiarogodniąjszy, aniżeli przekaz Kocz. Tras.; z obu zaś dat w nekrologach pierwszeństwo należy dać wcześniejszej, t. j. dacie 13 kwietnia, zawartej w- Nekr. Lądz., data Nekr. Lubiń, może być wytłomaczoną późniejszem o jeden dzień nadejściem wiadomości o zgonie. Przyjmując datę 13 kwietnia, można też wytłomaczyć omyłkę, zachodzącą w Bocz. Traski; 13 kwietnia bowiem według rachuby rzymskiej oznacza się: Idibus Aprilis, a Bocz. Tras. określa śmierć Bolesława zwrotem: VII Idus Aprilis; snadno tedy przyjąć można, że błąd Kocz. Tras. wynikł z nieopatrznego dodania cyfry VH przed słowami Idus Aprilis ¹³).

Długosz¹⁰; obok błędnej daty rocznej 12(18 zapisał też datę dzienna śmierci Bolesława: 8 maja; poparcia w źródłach nie ma dla niej żadnego.

1

Mon.    Pol. III. 43.    — 2) Ibid. V. 652.    — 3) Ibid. V. 631. —    4) ibid.    V.    645. —    5) Ibid. V. 652. — «) Kod.

2

dypl.    Wielk. 1.    nr. 368. —    ’) Por. str. 86 uw.    1. — 3) Kod. dypl.    Wielk.    I.    nr. 485.    — 0) Mon. Pol. II. 845. —

3

10) Ibid. III. 179.    — U) Hist.    Pol. II. 450. — 12)    Mon. Pol. V. 619. —    13) Ibid.    V.    482. —    14) ibid. V. 488. — 15) Z po

4

wodu,    że oba nekrologi, Lądz.    i Lubiń., dopiero w    ostatnich czasach ogłoszone zostały,    przyjmowano dotąd powszechnie datę

5

śmierci Bolesława, przekazaną przez Rocz. Tras., tak n. p. jeszcze Perlbach, Preuss.-Poln. Stud. 1. 17. — i<>) Hist. Pol. II. 408.