0250

V. 2.

BOLESŁAW POBOŻNY (ż. JOLENTA, REGINA).

235

się Kingi w klasztorze sądeckim, nic już nie wspomina o .lolencie. Wobec tego przekaz Długosza, dotyczący profesyi .lolenty w Sączu, staje się jeszcze bardziej wątpliwym, a wiadomość Rocz. Traski, że obie siostry przywdziały habit Klarysek, snadno może być tłomaczoną w ten sposób, że Kinga osiadła jako Klaryska w Sączu, a .Jolenta jako Klaryska w Gnieźnie.

Ostatni ślad życia jej spotykamy w dokumencie Włodzisława Łokietka z 25 kwietnia 1298 r. ^!). W którym roku umarła, niewiadomo; podawana przez nowszych pisarzy data 1298 r. -) nie ma poparcia w źródłach. Jako datę dzienną jej śmierci wymienia Nekr. Lądz.³) dzień 17 czerwca: lolenta, relicta domini Boledai dttcis Polonie. Wiarogodność tej zapiski nie da się stwierdzić innemi, znanemi dzisiaj źródłami; pośrednio jednak popiera ją dekret beatyfikacyjny Jolenty, w którym polecono obchodzić jej święto dnia 16 czerwca ⁴). Obie daty są prawie identyczne, wykazując różnicę tylko o jeden dzień, nie można tedy przypuścić, iżby data święta kościelnego została obraną dowolnie; raczej przyjąć trzeba, że proces beatyfikacyjny przeprowadzony został na podstawie jakiegoś bliżej nam dziś nieznanego żywota Jolenty, w którym powyższa data była podaną. Przez to przekaz Nekr. Lądz. zostaje znakomicie poparty. Data śmierci jej przypada zatem na dzień 17 (16) czerwca po roku 1297.

Bulla Leona XII, zaliczająca Jolentę w poczet błogosławionych, wydaną została 26 września 1827 r.⁵).

i a. [Regina].

W dokumencie, rzekomo przez Bolesława Pobożnego w Kaliszu 9 lutego 1264 r. wystawionym'¹), powołany jest konsens i świadectwo jego żony w następujących ustępach: salubri inclita Pegina nxore nostra carissima ducissa Polonie... usi consilio, a dalej w wyliczeniu świadków: presentibus: inclita Pegina prenotata ducissa Polonie i t. d. Z tekstu dokumentu wynika, że wyraz Regina nie ma tu znaczenia apeliatmtm: królowa, albowiem godność żony Bolesława określoną jest oba razy słowami: ducissa, księżna, i nieprawdopodobną też jest rzeczą, iżby w stylu ówczesnym kancelaryjnym żona księcia, choć córka królewska, mogła być nazwana królową. Wyraz Regina musi tedy być uważany za imię własne"), skąd przy ścisłej interpretacyi dokumentu wynikłoby, że Bolesław Pobożny miał w r. 1264 żonę imieniem Reginę. Temu sprzeciwiają się wprawdzie zestawione poprzednio daty, z których wynika, że Bolesław poślubił Jolentę już r. 1256, i że go Jolenta przeżyła, z czego wynika, że w r. 1264 nikt inny, tylko Jolenta mogła być jego żoną. Gdy wszelako ustalona poprzednio data zaślubin 1256 r. polega tylko na zapiskach rocznikarskich i kronikarskich, w których może zachodzić błąd, a Jolenta w dokumentach występuje po raz pierwszy dopiero 6 grudnia 1266 r.⁸), przeto nastręczających się wątpliwości nie można jeszcze uważać za zupełnie usunięte, a owszem nasuwa się myśl, czy po slosownem poprawieniu dat rocznikarskich i kronikarskich nie należy raczej przyjąć, że Bolesław był dwa razy żonaty, naprzód (do roku 1264) z Reginą, a potem (przed 6 grudnia 1266 r.) z Jolenta. Przypuszczenie to upada jednak z tego względu, że przytoczony dokument z r. 1264 jest niewątpliwie falsyfikatem z wieku XIV, jak to wykazał Ulanowski") zarówno ze względu na jego układ, jakoteż świadków, a wreszcie i ze względów paleograticznych. Dowodność tego dokumentu nie wystarcza zatem, aby obalić wiarogodny przekaz kilku niezależnych od siebie roczników i kronik współczesnych, podających datę zaślubin z Jolenta już pod rokiem 1256. Wyraz Regina, jeśli nie jest dowolnem zmyśleniem, mógł się przedostać do falsyfikatu z jakiegoś autentycznego dokumentu, w którym Jolenta nazwaną była filia regis ¹⁰).

1) Kod. dypl. Wietk. II. nr. 783. — ²) Pękalski, Żywot bł. Jolanty 243; Kętrzyński w Mon. Pol. V. 488. — 3) Mon. Pol. V. 488. — 4) Pękalski. Żywot bł. Jolanty 246.— 5) Datę bulli podaję według Pękalskiego, ibid. 246. który się tu zapewne opiera na wiadomości, zaczerpniętej z archiwum dyecezyalnego, dokąd w swoim czasie odnośna bulla niewątpliwie przesianą została. Czy była gdzie drukowaną, rozstrzygnąć nie umiem. Zapytany przezemnie w tej sprawie najkompeten-tniejszy znawca, O Albert P on c el e t T. J. w Brukseli, członek Towarzystwa Bollandystów, również nie umiał mi wskazać publi-kacyi, w którejby się bulla owa znajdowała; przypuszcza on, że wydrukowano ją w Sprawozdaniach kongregacyi obrzędów z r. 1827. Sprawozdań za r. 1827 nie posiadają jednakowoż nawet Bollandyści brukselscy; w Sprawozdaniu za r. 1826 ma się znajdować, według wiadomości udzielonej mi łaskawie przez tegoż O. Ponceleta: (Processus) Gnensnen. apprcbationis cultus et conces-sionis officii Jolenty, którego wynikiem była śnać bulla beatyfikacyjna z r. 1827. — 6) Kod. dypl. Wielk. I. nr. 411. — <) Odmiennego zdania Semkowicz w Kwart. Ilist. I. 100, które jednakowoż wobec przytoczonych uwag nie da się utrzymać. — 8) Kod. dypl. Wielk. 1. nr. 421. — 9) Przyczynek do dziejów Bolesława Pobożnego w Rozpr. i Spraw. Akad. Umiej. Wydz. hist.-fil. XX. 105 i n. — 10) Ibid. XX. 110.