0396

VIII. 6.

KAZIMIERZ III WIELKI (n. JUTTA DOBROTLIWA).

381

dni listopada, a mianowicie Nekr. Andrzej.¹) do 3 listopada, Nekr. Strzeln.²), Nekr. Lądz.³) i Rocz. Wrocł. więk.⁴) do 4 listopada (septem diebus antę festum S. Martini), Rocz. Tras.^{5 6}) i Zdarz. godn. pam.°) do 6 listopada, Roez. Kujaw.⁷) do 13 listopada, juz zaś największa ilość źródeł, pośród nich najpoważniejsze i zgoła od siebie niezależne, jako to: Kalend. Krak.^{8 9}), Rocz. Małop. °), Rocz. Miechów.¹⁰). Kalend. Lądz.¹¹), za niemi Długosz w Ekscerpt.¹²) i Historyi¹³) do dnia 5 listopada. Tę datę stwierdza też Janko z Czarnk. ^u), który w osobnym rozdziale opisuje szczegółowo, z dnia na dzień, przebieg śmiertelnej choroby Kazimierza; według niego zmarł tedy król we wtorek, 5 listopada, nad ranem (circa ortum solis). Tę datę należy przyjąć jako rzeczywistą datę śmierci. Ze w każdym razie Kazimierz żył jeszcze 4 listopada 1370 r., dowodzi dokument z tegoż dnia w kancelaryi królewskiej pod jego imieniem wystawiony¹³); już zaś w dokumencie Ludwika węgierskiego z 8 grudnia 1370 r.^1,;) nazwany jest zmarłym (condam). Bez wartości są daty jego śmierci przechowane w Nekic Lubiń, w nowszej jego części pod dniem 11 września¹⁷) i w starszej¹³; pod dniem 16 lutego; wynikły one z niewłaściwego zużytkowania zapisek, zawartych w redakcyi rękopiśmiennej tegoż nekrologu, odnoszących się do innych osób i wypadków ^1!l). W Nekr. Domin. krak. zapisano raz ²⁰) pod datą 13 czerwca: Sereniesinms rex Polonie Kazimirus, a drugi raz²¹) pod datą 28 grudnia: Casimirus rex Polonie. Ponieważ było tylko dwu królów polskich tego imienia, niniejszy i Kazimierz Jagiellończyk (Jan Kazimierz nie wchodzi tu w rachubę), przeto jedne z tych zapisek należałoby odnieść do Kazimierza Wielkiego; wszelako żadna dotyczyć go nie może, gdyż, jak z dyplomatów wynika, Kazimierz przeżył dzień 13 czerwca 1370 r., a nie dożył dnia 28 grudnia t. r. Okazaliśmy zresztą poprzednio ²²), że daty Nekr. Domin. krak. nie są właściwemi datami nekrologicznemi, ale tylko datami kommemoracyi

i. Jutta Dobrotliwa (narzeczona).

0 losach drugiej córki Jana luksemburskiego, króla czeskiego, podaje Chroń. Aul. Reg.²¹), a na jej podstawie Krom Franc. Pras.²⁵) wiadomość, że była pięćkrotnie w życiu narzeczoną, zanim ostatecznie, na podstawie szóstej z rzędu umowy małżeńskiej, wyszła za księcia Normandyi, a później króla Francyi, Jana II, syna Filipa VI. Pierwszym jej narzeczonym był syn króla krakowskiego Łokietka (Primo quidem adhuc tenera Lokodkouis regis Cracouie filio... desponsata); drugim Fryderyk, syn margrabiego miśnijskiego. Ponieważ według tegoż Chrom Aul. Reg.²⁰) Jutta urodziła się 20 maja 1315 r.²⁷), a w czasie tym obaj starsi Łokietkowice już nie żyli (VIII. 1. 2.), przeto nie można wątpić, że owym niepodanym z imienia synem Łokietka, narzeczonym Jutty, o którym kronika wspomina, był Kazimierz. Ponieważ zaś zaręczyny Jutty z Fryderykiem miśnijskim nastąpiły 22 maja 1322 r., przeto układ zaręczynowy z Kazimierzem musiał przyjść do skutku i rozejść się jeszcze przedtem. W jakich okolicznościach owo chwilowe zbliżenie się Piastów do wrogiego im Jana luksemburskiego nastąpiło, dziś określić się nie da; ale nie ma powodu podawać samego faktu w wątpliwość²⁸). Naruszewicz²⁰) mylnie nazywa Juttę pierwszą, a Aldonę drugą żoną Kazimierza; podając jednak wiadomość o dalszych losach Jutty, wskazuje tern samem, że nie uważał jej za rzeczywistą żonę Kazimierza.

Przydomek Dobrotliwej (Dobrotim) nadaje Jucie czeski Żyw. Karola IV³⁰).

Według Chroń. Aul. Reg.³¹), toż Kron. Franc. Pras.³²), po Łokietkowicu Jutta była narzeczoną: 2. Fryderykowi Staremu {der Ernsthafte), synowi Fryderyka, margrabiego miśnijskiego; 3. synowi lir. Baru, niepodanemu z imienia; 4. pierworodnemu cesarza Ludwika Bawarskiego, a więc Ludwikowi V, elektorowi

Mon. Pol. V. 799. — 2) Ibid. V. 760. — 3) ibid. V. 498. — 4) ibid. III. 690. — 5) ibid. II. 861. — 6) Ibid.

III. 310. — 7) Ibid. III. 211. — 8i Ibid. II. 936. — 9) Ibid. III 201. — 10) Ibid. II. 886. — U) Ibid. V. 467. — 12) Ibid.

IV. 15. — 13) His l. Pol. III. 322. — 14) Mon. Pol. II. 636. — 15) Kod. dypl. Malop. I. nr. 308. — 16) Kod. dypl.

Wielk. III. nr. 1643. - '<) Mon. Pol. V. 640. — 18) Ibid. V. 611. — 19) Dopiero od tego miejsca mam możność korzystania

z rękopisu Nekrol. Lubiń. Por. o nim Dodat. I. — 20) Zeissb^rg, Klein. Geschichtsą. Polens. 151. — ²D Ibid. 163. —

22) Str. 237 uw. '7. — 23) Datę śmierci 5 listopada przyjmuje trafnie cała historyografia, por. n. p. Naruszewicz, Hist. nar.

pot. V. 284; Garo, Geseh. Pol. II. 355; Grotefend, Stammtafeln II. nr. 24 i t. d. — 24) Emler, Font. rer. Bob. IV.

314. _ 25) ibid. IV. 409. — 26) Ibid. IV. 183. — 27) Cohn, Stammtafeln tabl. 43 mylnie podaje 5 maja jako dzień urodzin. —

• 8) Jak to czyni, co prawda oględnie, Caro. Gesch. Pol. II. 83 uw. 1. — 29) Hist. nar. poi. V. 66 uw. 1. — 30) Emler, Font.

rer. Boh. III. 374. - 31) Ibid. IV. 314. - 32) Ibid. IV. 409.