0065

SYGRYDA STORRADA.

50

I. 9.

Z rozbioru powyższego okazuje się tedy, że sagi skandynawskie, mówiąc o małżeństwach Swena, popełniły kilka błędów; przedewszystkiem w tem, że rozróżniły rzekomą Gunhildę Słowiankę od Sygrydy, gdy właśnie Sygryda była Słowianką; powtóre, że dały Sygrydzie za ojca Skoglara Tostę, dynastę szwedzkiego, gdy ojcem jej był Mieszko; w końcu, że dla Olafa Skotkonunga z jednej, a Knuta i Haralda z drugiej strony, stworzyły dwie osobne matki, gdy w rzeczywistości wszyscy trzej mieli matkę wspólną, a tylko różnych ojców, Eryka i Swena. Jak się nazywała pierwsza żona Swena, określić nie można na pewno; być może, że na imię było jej Gunhilda, a nawet przypuścić można, że była Słowianką z pochodzenia; tyle pewna, że nie była to Piastówna. Przekaz sag o związkach Piastów z domami skandynawskimi nie wytrzymał -więc i pod tym względem próby.

Doszedłszy do tego rezultatu, możnaby już zaprzestać dalszego rozbioru sag; wszelako dla dokładności musimy dotknąć jeszcze jednego szczegółu. Niektóre z przytoczonych poprzednio sag, a przedewszystkiem Heiinskringla, podają, jakoby powodem rozejścia się projektowanego małżeństwa między Sygryda a Olafem Tryggwessonem było domaganie się tego ostatniego, ażeby Sygryda przyjęła chrzest, czemu ona, chcąc wytrwać w wierze przodków, stanowczo się sprzeciwiła. Ten rys nie odpowiadałby zgoła córce Mieszka I, a siostrze Bolesława, która w skandynawską ziemię przybyła już niewątpliwie po chrystyanizacyi Polski, i gdyby nawet zrodziła się z matki poganki, to przecież bez wątpienia wraz z ojcem i całą 'rodziną przyjęła w r. 966 wiarę chrześcijańską. Wszelako ten właśnie szczegół zdaje się być wierutną tantazyą. Inne sagi skandynawskie¹) podają jako powód zerwania układów rzecz wprost przeciwną: żądanie Sygrydy wystosowane do Olafa, ażeby tenże stał się" chrześcijaninem. I za tą wersyą nie wielkie przemawia prawdopodobieństwo, gdyż Olaf Tryggwesson przyjął był chrzest już poprzednio. Saxo Gramm.²) podaje znowu całkiem inny powód scysyi między Tryggwessonem a Sygryda, nie mający zgoła nic wspólnego z ich przekonaniami religijnemi. Tak więc podanie Heimskringli o rzekomej kontrowersyi religijnej znajduje zaprzeczenie w innych źródłach i może być snadno wraz z innymi szczegółami policzone na karb fantazyi. Na uwagę zasługują natomiast inne okoliczności. Pierwszy mąż Sygrydy, Eryk, był gorliwym wyznawcą religii pogańskiej; był wprawdzie ochrzczony, wszelako wkrótce porzucił nową wiarę³). Drugi jej mąż Swen był wprawdzie jako jednoroczne łub mało co starsze dziecię ochrzczony w r. 965 wraz z rodzicami Haraldem i Gunhiłdą, pod naciskiem zwycięskiego podówczas Ottona I⁴), wszelako do wiary chrześcijańskiej czuł od młodości wstręt; jeszcze za życia ojca uważany był przez lud za reprezentanta idei pogańskiej, pod sztandarem tej idei podniósł r. 986 rokosz przeciw przychylnemu nowej wierze ojcu⁵), a uzyskawszy potem panowanie w Danii, tępił i prześladował chrześcijaństwo⁶). Po śmierci Eryka i powrocie Swena do Danii zmieniają się stosunki: Olaf Skótkonung, wyzwolony teraz z pod wpływu ojca, następca jego w Szwecyi, i Swen, następca jego w Danii, stawiają zasadę lolerancyi i popierania chrześcijaństwa w obu krajach⁷), a Olaf przyjmuje nawet chrzest około r. 1O00⁸). Te fakta schodzą się dziwnie z chwilą, w której Sygryda po śmierci pierwszego męża mogła, jako matka, uzyskać wpływ nad Olafem²), a jako świeżo poślubiona żona Swena, nad Swenem. Czy są przypadkowe? I czy przypadkowym jest fakt, że syn jej ze Swena Knut, jak świadczy Scholiasta do Adama Brem.¹⁰) i Hamsfortii Chroń. saec. ^u), otrzymuje na chrzcie zachodnie imię Lamberta, to samo, które w rodzie Piastów nosiło już podówczas dwu członków, trzeci syn Mieszka I z Ody i dorastający syn Chrobrego Mieszko-Lambert II (I. 12. i II. 6.)?

Stwierdziwszy w ten sposób identyczność żony Eryka i Swena, a zarazem jej pochodzenie z rodu Piastów ¹²j, możemy przystąpić do bliższego ustalenia dat z jej życia.

1

Zestawiono u Maurera, Bekehrung d. norv. Stamm I. 453 uw. 4. — ²) Str. 339. — 3) Maurer, Bekchr. d. norv_ Stamm. I. 254. —4) Dahlmann, Gesch. Danem. I. 81. — 5) Ibid. I. 83. — 6) Maurer, Bekehr. d. nory. Stamm. I. 248. — 7) Ibid. I. 258; Dahlmann, Gesch. Danem. I. 93. - 8) Maurer, ibid. I. 497; Geijer, Gesch. Schwed. I. 121. 122. — 9) Saxo Gramm, 337 wyraźnie podaje, że Olaf rcgnum materno arbitrio subiectum habuit. — 10) Mon. Germ. SS. VII. 324. —

2

Langebeck, Script. ror. Dan. I. 2G9. — 12) Wobec tego odpada cały szereg bałamutnych twierdzeń, stawianych w tym przedmiocie przez nowszą historyograflą, zwłaszcza zagraniczną. Zgodnie z sagami dają Swenowi dwie żony: pierwszą Gunhildę Polkę, a potem Sygrydę Skandynawkę: Bartbold, Gesch. v. Riigen u. Poram. I. 332 uw. 2.; Giesobrecht, Wend. Gesch. 1. 231. 239; Przeździecki, Mieczysław I. 335; Zeissberg, Miseco I. 111 — 113. Rozwód Eryka z Sygryda przyjmują (niewiadomo dlaczego) Langebeck. Script. rer. Dan. III. 282; Geijer, Gesch. Schwed. I. 119 i Maurer, Bekehr. d. norv. Stamm. I. 257