0178

III. 17.

MIESZKO III STAKY (i. ELŻBIETA).

163

facte sunt XXI1II statuę, que circa chorum sunt locate. Zapiska znajduje się w późniejszej części nekrologu która powstała po roku 1121, nie może tedy odnosić się do któregokolwiek z dawniejszych Mieszków, jak to zresztą na innem miejscu okazałem (I 2. II 6.). Pozostają dwaj inni Mieszkowie, Stary i raciborsko-opolski. Jakkolwiek data 11 maja zbliżoną jest bardzo do rzeczywistej daty śmierci Mieszka raciborskiego (16 maja), to jednak nie można rzeczonej zapiski odnosić do niego, trudnoby bowiem było wytłomaczyć, dla czego zawiera datę wcześniejszą od rzeczywistej daty śmierci; owszem, ze względu na czas, który potrzebny był, ażeby wiadomość o tern zdarzeniu przedostała się do Bamberga, trzebaby raczej spodziewać się, że zapiska o śmierci Mieszka raciborskiego musiałaby w tamtejszym nekrologu nosić datę znacznie późniejszą po 16 maja. Nadto uwzględnić trzeba, że ów w zapisce wspomniany Mieszko był nietylko dobrodziejem ale nawet konfratrem klasztoru, co wskazuje na bardzo ścisły związek księcia z klasztorem. O takich ścisłych stosunkach pomiędzy książętami śląskimi, a w szczególności Mieszkiem raciborskim, z Bambergiem, nic niewiadomo, i jest rzeczą nieprawdopodobną, iżby istniały, natomiast łatwo sobie wytłomaczyć, że w stosunek taki wejść mógł Mieszko Stary, syn Krzywoustego, który z Bamberga sprowadzał apostoła Pomorza. Nie ma też w Nekr. Bamb. jakiejkolwiek innej zapiski o książętach śląskich, ale jest zapiska o śmierci Krzywoustego (III. 2.). Różnica pomiędzy rzeczywistą datą śmierci Mieszka Starego (13 marca) a datą Nekr. Bamb. (II maja) jest wprawdzie dość znaczną, bo obejmuje całe prawie dwa miesiące, łatwo jednak zrozumieć, że taki czas mógł być potrzebny, zanim wieść o zgonie dostała się z Polski do Bamberga, i dla tego też dopiero w maju wciągniętą została do tamtejszego nekrologu.

Jako dzień śmierci Mieszka przyjmują jeszcze niektórzy badacze: 19 grudnia¹), 7 stycznia²) i 1 lub 2 sierpnia³). Pierwsza nie ma uzasadnienia w źródłach i zdaje się polegać na jakiejś omyłce; co do drugiej, nie ma jakiejkolwiek podstawy, aby ją odnosić do Mieszka Starego; trzecia dotyczy syna Mieszka Starego tego samego imienia (IV. 7.).

i. Elżbieta.

Zwróciliśmy już poprzednio (III. 16.) uwagę na to, że wiadomość Ortlieba⁴) o obecnych na wiecu łęczyckim z końcem r. 1140 lub początkiem r. 1141 książętach Bolesławie i Mieszku wraz z żonami, należy tłomaczyć w ten sposób, iż żoną Bolesława była podówczas księżniczka ruska, a żoną Mieszka królewna węgierska. Taki wniosek trzeba koniecznie wysnuć z wiadomości Kadłubka⁵), powtórzonej przez Kron. Wielk. ^fj, Chroń. Pol.⁷) i Chroń, princ. Pol.⁸), stwierdzających, iż pierwszą żoną Mieszka była filia regis Ungarorum, a dopiero drugą filia regis Ruthenorum, a niepodobna przypuścić, iżby Kadłubek, tak dobrze znający dzieje Mieszka i jego współcześnik, mógł pod tym względem dopuścić się błędu. W r. zaś 1140 lub 1141 nie mógł Mieszko mieć już drugiej żony; wspomniana przez Ortlieba w opisie wiecu łęczyckiego filia regis Hungarorum jest tedy żoną Mieszka.

Długosz'-') nazywa ją Gertrudą, córką Beli II Ślepego. Oba szczegóły są błędne. Imię jej brzmiało w rzeczywistości Elżbieta. W dokumencie patryarchy Monacha ¹⁰) w szeregu dobroczyńców Bożogrobców miechowskich wymienieni są: Mescho Polonie dux et prima uror eius Elizabeth; z dalszego zaś wyliczenia dzieci z tego małżeństwa (Odona i Stefana, IV. 1. 2.) wynika niewątpliwie, że wzmianka powyższa dotyczy pierwszej żony Mieszka Starego. Lib. frat. Lubin. ^u) wymienia również: domina Elizabeth ducissa uxor Mesiconis; na podstawie tej wzmianki zamieszczoną też została zapiska nekrologiczna w Nekr. Lubin.¹²): Elizabeth ducisse, coniugis principis Mieszconis. Jakkolwiek zaś ta ostatnia znajduje się w później dorobionej części nekrologu, a zatem sama przez się nie jest wiarogodną, to jednak dwie pierwsze zawarte są w bardzo poważnych źródłach, i dlatego trzeba im dać bezwarunkowe pierwszeństwo przed Długoszem.

1

Bielowski w dopisku marginesowym do zapiski Rocz. kap. krak. Mon. Pol. II. 800. Kętrzyński, ibid. V. 465

2

twierdzi blednie, jakoby rzeczona data dzienna znajdowała się w samym Rocz. kapit. •— 2) Kętrzyński, ibid. V. 617 na pod

3

stawie zapiski z tegoż dnia w Nekr. Lubiń. — 3) Kętrzyński, ibid. V. 634 na podstawie zapiski z tegoż dnia w Nekr. Lubiń. —

4

Mon. Pol. II. 4. — 5) Ibid. II. 379. — 6) Ibid. II. 526. — 7) Ibid. III. 6.34. — 8) Ibid. III. 479. — 9) Hist. Pol. II. 39. -

5

10) Kod. dypl. Wielk. III. nr. 2020. — 11) Mon. Pol. V. 574. — 12) Ibid. V. 642.