0177

162

MIESZKO III STAKY.

III. 17.

się naszemu przypuszczeniu, mógł bowiem mieć podówczas już 14 lub 15 lat życia. Ze względu na to małżeństwo, już w r. 1140 istniejące, nie można jednakowoż daty urodzin Mieszka przesuwać prawie wcale na lata późniejsze; tak więc rok 1126 lub co najpóźniej 1127 jest rzeczywistą datą jego urodzin. Ze dokument rzekomo przez Mieszka dla klasztoru mogilnieńskiego wystawiony, z datą 1100 r. ^J), jest podrobionym, wiadomo -).

Rok śmierci 1202 zapisuje Rocz. kap. krak.³), za nim cały szereg roczników małopolskich, jako to: Rocz. krót.⁴), Rocz. Sędz.⁵) Rocz. Franc. krak.¹), Rocz. Śkrzys. now.⁷) i Rocz. Małop.^s) (który jednakowoż w kod. Król. ma błędną datę 1223 r.); a także Spom. Gniezn.°) i Kron. Wielk. ¹⁰). W dokumencie z 4 stycznia 1207 r.¹) papież Innocenty III nazywa go: bonę memorie. Dyplomat z r. 1209 ² wystawiony rzekomo przez Mesco filius Boleslai, jest podrobiony¹³). Data śmierci 1220 r., podana w Nekr. Lubiń.¹), należy do późniejszych uzupełnień tegoż nekrologu z XVII w.¹⁵).

Celem ustalenia daty dziennej śmierci Mieszka, zwracam przedewszystkiem uwagę na to, że zapiska Mesco dux obiit, umieszczona w Kalend. Krak.¹⁶) pod dniem 16 maja, odniesiona przez Perlbaeha¹⁷) do niniejszego księcia, dotyczy Mieszka I ks. raciborsko opolskiego, który chwilowo w Krakowie panował i tamże r. 1211 umarł¹⁸). W Nekr. Strzeln. ^VJ) zapisano pod dniem 13 marca: Illustrissimus dux Miesco cum consorte saa Eudoxia; ze względu na przydane tu imię żony nie można wątpić, że zapiska odnosi się do Mieszka Starego. Połączenie obu małżonków w jednej zapisce wskazuje wprawdzie, że miała ona na celu kommemo-racyą, trudno bowiem przypuścić, iżby oboje zmarli w tym samym dniu, atoli za podstawę kommemoracyi o obojgu mogła być właśnie wzięta rzeczywista data nekrólogiczna Mieszka. Nekr. Strzeln. zawiera głównie zapiski o śmierci książąt kujawskich; z Kadłubka²⁰) zaś wiadomo, że w istocie Mieszko (po śmierci Kazimierza Sprawiedliwego) zajął był Kujawy, z Rocz. Wielk.²¹) zaś, iż wydzielił je, za życia swego jeszcze, synowi swemu Mieszkowi {IV. 7.); nie dziw więc, jeśli w nekrologu tym znajdujemy zapiskę o jego zgonie. Nekrolog podaje też (dobrą) datę śmierci Kazimierza Sprawiedliwego ²²), w czem dowód, że już od końca wieku XII był prowadzony, a zatem i o śmierci Mieszka Starego mógł mieć zapiskę współczesną. Jedyną wątpliwość, czy data 13 marca jest tylko dowolnie obraną datą kommemoracyi obu małżonków, czy też rzeczywistą datą śmierci Mieszka, pod którą dodaną została także kommemoracya o Eudoksyi, rozstrzyga porównanie z innymi nekrologami wielkopolskimi. W Nekr. Lubiń.²³) pod tymże samym dniem 13 marca znajduje się zapiska: Mesco dux Magnus; określenie wskazuje widocznie na Mieszka Starego. Zapiska ta zawarta jest w starszej części nekrologu, który podaje już dobrą datę śmierci Mieszka Mieszkowica, zmarłego r. 1193 {IV. 7.); nie ma tedy powodu wątpić, że i zapiska o śmierci Mieszka Starego mogła tu być wciągniętą równocześnie. Nekr. Lądz.²¹) podaje pod datą 14 marca: Inclitus dux Miescho, fundator domus nostre Landensis, a odpowiednio do tego Kalend. Lądz.²⁵) pod datą 15 marca: Dux Mescho fundator domus Landensis. I tutaj określenia Mieszka jako założyciela klasztoru ludzkiego wskazują na Mieszka Starego. Data jego śmierci, 13—15 marca, stwierdzoną jest zatem w kilku niezależnych od siebie, wiarogodnych nekrologach, i dlatego trzeba ją przyjąć jako zupełnie usprawiedliwioną. Na pierwszeństwo w szeregu przekazanych dat zasługuje dzień 13 marca, ile że podają go dwa niezawisłe od siebie nekrologi; daty późniejsze, 14 i 15 marca w źródłach lądzkich, dadzą się wytłomaczyć późniejszem dojściem wiadomości o śmierci, lub też drobną usterką chronologiczną, której się dopuścił autor nekrologu ²⁶).

Do Mieszka Starego odnoszę też zapiskę Nekr. klaszt. św. Mich. Ramb.²⁷) pod datą 11 maja: Misico dux Pólonorum f[rater] nfnoster]. Hic dedit nobis pallium et VI cappas puerorum et plurimum pecunie, unde

1

17) Preuss.-Poln. Stud. I. 6. 24. — 18) Por. Balzer, Walka o tron krak. w latach 1202 i 1210/11. 49. 50. — ¹⁹) Mon. Pol. V. 730. — 20) Ibid. II. 443. — 21) Ibid. III. 7. — 22) Ibid. V. 736. — 23) Ibid. V. 616. — 24) Ibid. V. 479. — 25) Ibid, V. 466. — 26) Datę 13 marca przyjmuje trafnie Smolka, Mieszko Stary 543 uw. 15, tudzież Kętrzyński. Mon. Pol. V. 730 uw. a. Ten ostatni jednak, jak niżej zobaczymy, podaje gdzieindziej inne daty śmierci Mieszka. — 27) Bohmer, Fontes IV. 499.

2

Kod. dypl. Wielk. I. nr. 36. — 2) Piekosiński w Przegl. kryt. 1877, 441; Kę trzyński, Studya nad dokum.XII w. 3. — 3) Mon. Pol. II. 800. — 4) Ibid. II. 800. — 5) Ibid. II. 876. — 6) Ibid. III. 46. — 7) Ibid. III. 70. — 8) Ibid. III. 162. 163. — 9) Ibid. III. 43. — 10) Ibid. 11.550.— U) Kod. dypl. Wielk. I. nr. 47. — 12) Kod. dypl. Tyn. I. nr. 2.— 13) Por. uw. Kętrzyńskiego tamże. — 14) Mon. Pol. V. 617. — I⁵) Por. wyżej str, 186. uw. 1. — 16) Mon. Pol. II. 921.—