0571

556

UZUPEŁNIENIA I SPROSTOWANIA,

ten podaje bowiem imiona wszystkich w czasie tym żyjących a niewydanych córek Konrada. Imienia tego nie znajdujemy tam jednakże wcale. Hypoteza o pochodzeniu Heleny od Konrada, jeśliby miała być utrzymaną, wymagałaby zatem przypuszczenia, że Helena urodziła się dopiero po sprawieniu Kielicha, a więc co najwcześniej r. 1238. Takiemu przypuszczeniu sprzeciwiają się jednakowoż inne ważne względy. Przedewszystkiem późny już stosunkowo w owym czasie wiek Konrada i Agafii, żyjących w małżeństwie jeszcze od r. 1207 (VI. 5.); i widzieliśmy też poprzednio, że urodziny najmłodszego z licznych znanych dzieci Konrada przypadają na krótko po roku 1229 (VI. 17.), tak że już co najmniej kilka ostatnich lat przed sprawieniem Kielicha, a tern bardziej czas po jego sprawieniu, należy z wszelkiem prawdopodobieństwem zaliczyć do okresu, w którym małżeństwo Konrada z Agafią przestało być płodnem. Powtóre, Wasilko według Latop. Hipac. (480) urodził się na dwa lata przed śmiercią ojca Romana, a więc r. 1203; przyjmując, iż poślubił córkę Konrada, urodzoną nie rychlej jak r. 1238, doszlibyśmy do wniosku, że różnica wieku pomiędzy obu małżonkami wynosiła blisko czterdzieści lat. co również jest rzeczą dość nieprawdopodobną. Tak więc prócz podanych w tekście argumentów, jeszcze inne przemawiają przeciw hypotezie o małżeństwie Wasilka z Konradówną; gdy zaś określenie syna Wasilkowego, Włodzimierza, jako brata Konrada 11 mazowieckiego, stanowiące główną podstawę powyższej hypotezy. da się w inny sposób, jak to okazałem, wytłomaczyć, przeto odpada wszelki powód do przyjęcia twierdzenia Wojciechowskiego.

VII. 1. Leszka Czarnego żona Gryfina. Prócz wspomnianych w tekście monografij, opisujących losy Rościsława Michajłowica, ojca Gryfiny, wymieniam jeszcze dalsze, które się nim szczegółowo zajmują, a mianowicie: Pałancow, Rostysław Maczewskij w Zurn. minist. naród, prośw. T. LXXI, Wenzel, Rosztizlaw, galicziai herceg 1887 i Wertner, Boris und Rostislav 1889. Obaj ostatni autorowie wykazali na podstawie wzmianki dokumentowej, wbrew zapatrywaniom dawniejszych historyków, że ltościsław panował chwilowo także w Bułgaryi, przez co tłomaczy się zaznaczone w tekście podanie Pułkawy, powtórzone przez Długosza, iż Gryfina była córką cara bułgarskiego. Ponieważ Rościsław ożenił się r. 1243, a Gryfina poślubiła Leszka r. 1265, przeto data jej urodzin przypada na czas między r. 1244 a 1251. Do ściślejszego jej określenia nie ma dostatecznej podstawy, nie wiemy bowiem, jaki był stosunek wieku między Gryfina a jej rodzeństwem. Wertner, Az Arpad. csal. tort. 474 i Boris u. Rostislav 53 przyjmuje, że zmarła r. 1291, niewątpliwie błędnie, jak wynika z dokumentów, przytoczonych w tekście.

VII. 2. Ziemomysl. Zdrobniałą formę jego imienia Semak podaje Geneal. Lubiń. 1. Por. Dodat. II.

VII. 7 a. [Wizimir, Wizimira Teodora], W" liście Jana III Sobieskiego do nuncyusza papieskiego (Kluczycki. Pisma do wieku i spraw Jana Sobieskiego I. nr. 1) znajduje się ustęp następujący: Nie wchodząc tedy w dawniejsze czasy, jako Janina, wojewoda sendomirski, sub Lesco jeszcze Nigro, z którego i sam szedł rodu i t. d. Załuski Andrzej (Ostrowski-Daneykowicz, Suada epist. latina 41—47), powtarzając ten sam szczegół, dodaje, że praszczurem rodu Janinów Sobieskich miał być Wissimirus, frater tertio genitus. Na grobowcu Jakóba Sobieskiego w Żółkwi znajduje się o tymże Jakóbie ustęp : Hic a regio Lesconis Nigri sanguine per inclitam laninarum siirpem genui dediuit. Wreszcie Chruściński w Clypeus Seren. loannis III i t. d. wyd. 1717 wymienia przy jednym z Janów, rzekomych przodków rodu Sobieskich, jako jego żonę Teodorę Wizimirę, córkę Leszka Czarnego. Z powyższych wiadomości wynikałoby: albo 1) że istniał syn Kazimierza I kujawskiego, imieniem Wizimir, protoplasta rodu Janinów Sobieskich; albo 2) że istniała córka Leszka Czarnego, imieniem Teodora Wizimira. żona jednego z protoplastów tegoż rodu. Tu już sama sprzeczność przekazów zachwiewa wiarogodność każdego z nich. Na podstawie źródeł współczesnych mniemanie to nie tylko udowodnić, ale chociażby tylko uprawdopodobnić się nie da. Sprzeciwia mu się wprost fakt, że imiona Wizimir, Wizimira w rodzie Piastów nigdy używanemi nie były. O potomstwie Kazimierza I mamy zresztą w współczesnych źródłach wcale szczegółowe wiadomości; jeśli tedy nie ma w nich wzmianki o synie tego imienia, to dowód w tern, że w istocie nie is:niał. Niemniej też losami Leszka Czarnego zajmują się źródła bardzo szczegółowo, a ponieważ Leszko zmarł bez pozostawienia potomków męskich, przeto słuszna przypuścić, że byłyby zapisały fakt pozostania po nim córki (Wizimiry), gdyby w istocie córka taka istniała ; w milczeniu ich jest zatem także dowód na to, że jej nie było. Cały wywód genealogiczny Sobieskich od Piastów po mieczu czy po kądzieli zostaje widocznie pod wpływem rozbudzonej w wieku XVI i XVII dążności do uświetniania początków znaczniejszych w owym czasie rodów, przez odnoszenie ich do znakomitych przodków, bez podstawy. Słusznie oświadczy! się już przeciwko niemu tyle zresztą w innych względach łatwowierny Nicsiecki, Herbarz, wyd. Bóbr. VIII. 428. Szczegółowo omawia tę sprawę Korzon w pracy: Rodowód króla Jana III, odczytanej na posiedzeniu Wydz. hist. Iii oz. Akad. Umiej, w lipcu 1895 r., która niebawem, jako część większej całości, pojawi się w druku. Tamże podaną też jest próba wytłomaczenia genezy owej baśni. Z wdzięcznością podnoszę, iż zestawienie przytoczonych na czele cytatów zawdzięczam uprzejmości p. Korzona.

VII. 9. Fenenna. Podany w tekście za wskazówką prof. Brucknera szczegół, że Fenenna jest imieniem biblijnem, mogę obecnie poprzeć cytatem, na który również prof. Bruckner zwrócił mi łaskawie uwagę. Oto co czytamy w Samuel I 1 : Kicana habuit duas tixores, nomen ant Anna et nomen secundae Phenenna. Prócz przytoczonego W tekście dokumentu z r. 1293 Andrzej III jeszcze w innym dokumencie z 28 sierpnia 1291 r. (Fejer, Cod. dipl. Hung. VI. A. 124) nazywa Łokietka cognatum nostrum carissimum i wspomina o wyslanem doń poprzednio przez siebie poselstwie, w czem również dowód bliskiego związku politycznego pomiędzy obu władcami. W najnowszych czasach ukazała się obszerna, 'wyczerpująca monografia, poświęcona dziejom Andrzeja III, zatem i jego żony. pióra Wertnera. Der letzte Arpadenkónig. 1895. Autor twierdzi str. 9, że zaślubiny Andrzeja z Fenenna przyszły do skutku jeszcze w czasie przed powołaniem go na tron węgierski, kiedy był księciem slawońskim. Mniemanie to polega na mylnej interpretacyi dokumentu Fenenny z r. 1291 dla arcybiskupa ostrzygoinskiego, który jak okazałem w tekście, bynajmniej nie zmusza do takiego wniosku, a której sprzeciwia się inny, przezemnie omówiony, określający lata królowania Fenenny. Mniemaniu takiemu sprzeciwiają się nadto względy wewnętrzne. Sam autor przyjmuje, że ślub Andrzeja musiałby był odbyć się na krótko przed śmiercią Włodzisława IV; tymczasem Andrzej skutkiem udziału w sprzysiężeniu z r. 1288 musiał uciekać z Węgier, prawdopodobnie do Austryi (ibid. 7) i nie ma dowodów, iżby przed śmiercią Włodzisława powróci! na Węgry; twierdzenie autora, że musiał przecież powrócić, inaczej nie mógłby był zawrzeć małżeństwa z Fenenna,