0929DRUK00001708

296 ROZDZIAI VI, UST. 65

jedynie wtedy, gdy danytopest Czas obserwacji. Paralaksa, której wartość zmienia się w zależności od spółrzędnyah geograficznych miejsca obserwacji oraz od obrotu ziemi dokoła osi i mająca wskutek tego okres dzienny, nazywa się paralaksą dzienną.

Ale miejsce obserwatora w przestrzeni zmienia się także z powodu każd^o innego ruchu ziemi. Weźmy pod uwagę najważniejsze z nich.

Ziemia ze swym księżycem tworzy układ, którego środek ciężkości znajduje się na prostej, łączącej środek ziemi ze środkiem księżyca w odległości od tych środków odwrotnie propor-ojonalnej do mas tych dwóch ciał. Dokoła tego środka ciężkości zakreśla środek ziemi drogę, zamkniętą, zupełnie podobną kształtem do drogi księżyca, i w tej samej płaszczyźnie^) ta ostatnia leżącą. Okresem tego ruchu jest miesiąc gwiazdowy. Ten ruch ziemi jest źródłem parałaksy, która ze względu na okres, w ciągu którego prosta, łącząca środek ziemi i księżyca powraca do poprzedniego położenia, nazywa się paralaksą miesięczną.

Paralaksa dzienna i paralaksa miesięczna mają wartość? znikomą dla gwiazd stałych. Ruch ziemi dokoła słońca objawia, się przedewszystkiem w ruchach paralaktycznycli słońca i planet, które złączone z wlasnemi ich ruchami, powodują te ruchy, które w istocie obserwujemy. Te ruchy geocentryczne planet są przedmiotem badań teorji ruchów planetAisnyćh i w zakres astronomji sferycznej nie wchodzą.

Do astronomji sfet^cznej należą zmiany spólrzędnych gwiazd stałych, powodowane tym ruchem ziemi. Ponieważ ziemia po upływie roku wraęa do tych samych punktów swej drogi, więft paralaksa gwiazd stałych, mająca źródło w ruchu ziemi dokoła słońca, nazywa się paralaksą roczną.

Prócz trzech wyżej wymienionych ruchów, ziemia posiada jeszcze ruch przestrzenny, któremu ulega cały układ planetarny. Ruch ten pociąga za sobą ruch paralaktyczny gwiazd, który jest jeszcze mało zbadany i nie wykazuje dotąd żadnej okresowości ani zmiany kierunku. Paralaksa, mająca źródło w ruchu ziemi, wspólnym całemu układowi planetarnemu, nazywa się paralaksą nriekową.

Zajmijmy¹ się szczegółowiej każdą z wymienionych paralaks.