0083

74

XIV. Stosunki szkolne.

Początkowo, po zajęciu ziemi złotowskiej w pierwszym rozbiorze Polski, Prusacy uwzględniali — chociaż niezupełnie — narodowe potrzeby polskich jej mieszkańców. Nauka w szkołach odbywała się w języku polskim i niemieckimi.

Ochrona kulturalnego rozwoju stanowiła wtedy jeszcze prawo nietykalne każdego narodu. Dla tego zapewniono też na Kongresie Wiedeńskim w r. 1815 Polakom swobodne używanie języka polskiego w życiu publicznem, a więc i w szkole.

W protokóle, podpisanym w Wiedniu 7. 4. 1815 przez Biilo-wa, pruskiego ministra spraw wewnętrznych, Boyena, ministra wojny, księcia Antoniego Radziwiłła, jako pierwszego Namiestnika Wielkiego Księstwa Poznańskiego i Zerboniego di Spo-setti, jako pierwszego Naczelnego Prezesa, takie mieściły się m. i, słowa:

„Narodowość mieszkańców szanować należy. Zapewnia im się jęZyk ojczysty w sprawek publicznych, zaręcza im się, że będą mieli przystęp do posad administracyjnych i wogóle do wszystkich urzędów i godności Państwa Pruskiego¹’.

W traktacie oddzielnym, zawartym między Rosją a Prusami w dniu 3-go maja 1815 artykuł III m. i. opiewa:

„Polacy, poddani obu stron kontrahujących, otrzymają instytucje, zapewniające zachowanie ich narodowości¹¹.

Król pruski, potwierdzając ten układ, tak się wyraził:

„My Fryderyk Wilhelm III, z Bożej łaski Król Pruski i t. d., przeczytawszy układ i jego dodatki, rozważywszy go i treść jego należycie i uznawszy go za zgodny z wolą Naszą, potwierdzając i ratyfikując go, przyjmujemy i uznajemy go za ważny dla Nas i następców Naszych i przyrzekamy na Nasze Słowo Królewskie, iż przyczynimy sią do tego, że wiernie i sumiennie wykonany będzie“.

Na podstawie wyżej wymienionych traktatów wydał król pruski Fryderyk Wilhelm III dnia 15. 5. 1815 patent okupacyjny oraz odezwę (z Wiednia) do mieszkańców Wielkiego Księstwa Poznańskiego, w której m. i. powiedział:

„I wy macie ojczyznę, a wraz z nią otrzymaliście dowód

zapewniona. Niemcy, udzielając swym ziomkom w Polsce tanich wzgl. bezpłatnych kredytów, chcą zapanować nad polskim rynkiem handlowym na Pomorzu, utrudnić wykonanie reformy rolnej i stworzyć sobie podstawy materjalne dla mniejszości narodowej niemieckiej w Polsce.