94294301

FIZYOLOGIA NARZĄDÓW PŁCIOWYCH KOBIECYCH 627

płynu, spotyka się w jajniku noworodka i to nie w pobliżu powierzchni, tylko w głębi, pęcherzyki w dalszem stadyum rozwoju, a więc z wielowarstwowym nabłonkiem i płynem. Pęcherzyki te ulegają jednak z reguły zanikowi, podobnie jak znaczna ilość pęcherzyków pierwotnych. Podczas kiedy w życiu płodowem odbywał się proces wytwarzania prajajek (o o g o n i i) i jajek (o o c y t ó w), po urodzeniu się płodu, mówić możemy raczej o procesie wstecznym, polegającym na niszczeniu pewnej ilości owocytów. Kiedy w płodowym jajniku i u noworodka obliczano ilość pęcherzyków pierwotnych, a więc i owocytów na mniej więcej 50.000, w jednym jajniku osobnika 17-letniego ma ich być zaledwie 20.000. Zobaczymy, że ten proces wsteczny ma znaczenie dla wydzielania wewnętrznego jajnika.

Przez cały okres, poprzedzający rozwój płciowy (od urodzenia do 14 roku życia), tu i ówdzie, zwłaszcza w głębi jajnika, zjawiają się obrazy wzrostu owocytów i dojrzewania pęcherzyków. Dopiero jednak w chwili rozpoczęcia czynności płciowych (około 14 roku życia) proces ten normuje się i jajnik rozpoczyna czynność, polegającą na wydalaniu jajek. Cz3mność ta zwie się owulacyą.

2. Owulacya. Zmiany poprzedzające owulacyę dotyczą komórki płciowej i pęcherzyka. Owocyt powiększa się i przechodzi szereg zmian; owocyt zawarty w płodowym pęcherzyku pierwotnym, a owocyt opuszczający jajnik po pęknięciu pęcherzyka Graafa nie są do siebie podobne. Dotyczy to przedewszystkiem wielkości, która w dorosłym owocycie dochodzi do 025 mm. W komórce płciowej nagromadza się deutoplasma odpowiadająca żółtku ptaków i innych zwierząt jajorodnych. W jaju ludzkiem gromadzi się ona w środku, nie na obwodzie jajka, jak u wielu zwierząt, i stanowi masę gruboziarnistą, łamiącą światło (ryc. 122). Uderza brak większych odłamów i wogóle bardzo mała ilość tego materyału odżywczego. Jujko ludzkie jest więc wybitnie oligolecytalnem i cen-trolecytalnem. Na obwodzie popod osłoną jajka znachodzi się pro-toplazma właściwa o budowie bardzo drobnoziarnistej a w niej jądro pęcherzykowate leżące bliżej powierzchni niż środka jajka. W jądrze spostrzega się wyraźnie ostrym konturem zarysowane ją-derko. Jaje posiada grubą osłonę, zwaną otoczką przeźroczystą (zona pelliicida). Na młodszych nieco owocytach osłonka ta okazuje wyraźnie bardzo drobne i gęste prążkowanie dośrodkowe, t. j. ku środku jajka zwrócone. Nie jest rzeczą ponad wątpliwość wyja-

•40*