FizykaII49001

486

tu osią oorotu elipsoidy. Najczęściej fala kulista dotyka elipsoidalnej w punktach końcowych osi; lecz znamy też kryształy, •w których obie te fale nigdzie się ze sobą nie stykają i we wszystkich punktach są oddzielone od siebie. Ten ostatni przypadek objawia się tśm, że promień, przechodzący przez kryształ równoodległe do osi bez załamania i dwojenia się, padłszy na jego sztuczną ścianę, prostopadłą do tejże osi, składa się jednak z dwóch z nierówną chyżością postępujących promieni, które dostawszy się pod kątem pochyłym do przeciwległej ściany kryształu, oddzielnie występują w powietrze, załamując się przy tśm niejednakowo. Kryształy z jedną tylko osią optyczną nazywają się kryształami jednoosiowemi. W nich znajduje się więc jeden tylko kierunek, w którym światło nie rozdwaja się, gdyż wszystkie promienie jego przesyłają drgania eteryczne w tym kierunku z równą chyżością. W spacie islandzkim promienie zwyczajne załamują się mocniej, niż nadzwyczajne. Wszystkie kryształy jednoosiowe, w których to samo się dzieje, nazwano ujemnemi\ kryształy zaś, zachowujące się w tym względzie przeciwnie, t. j. takie, w których promienie nadzwyczajne doznają mocniejszego załamania, niż zwyczajne, zowią się dodatniemu Do klasy jednoosiowych kryształów ujemnych należą: spat islandzki, turmalin. rnbelit, korund, safir, rubin, szmaragd, beryl, apatyt, wezuwian (idokras), werneryt, niektóre rodzaje błyszczyku, fosforan ołowiu, kwaśny arsenin potasu, arsenin ołowiu, chlorek stroncu, chlorek wapniu, miotiowiec (melit), siarkan niklu, saletran sodu i cyanek potasu i żelaza (prussias lixivae et ferri). Do jednoosiowych kryształów dodatnich zaliczamy: kwarc, apofiht, lód, tlenek żelaza, tlenek cyrku, wodnian magnezyi, octan miedzi i wapna, cynowiec i t. d. Także w dodatnich kryształach, podobnie jak we' wszystkich jednoosiowych, óś optyczna, ma kierunek głównśj osi krystalograficznej. Jeśli tu am i hm {Fig. 266 na nast. str.) wystawia chyżość promienia zwyczajnie załamanego, mc i md zaś najmniejszą chyżośc niocniśj załamujących się promieni nadzwyczajnych w kierunku prostopadłym do optycznśj osi; jeśli dalej promieniem am opisze się kolo z punktu m i wykreśli elipsę na osiach ab i 'd, a potem całą figurę raz obróci około osi ab, przez, obrót koła powstanie kula, a przez obrót elipsy elipsoida. Oba te kształ-