FizykaII69501

689

wyrażenia się AB —8, A'B' = 8\ warunek równoważności sił P i p> sprowadza się do zrównania Q. u'. 8’ = Q. u, 8, czvli do wyrażenia u 'S' = f.i8. Iloczyn u 8 zowie się momentem ma-CTetycznym danego ciała NS. Znając jego wartość M, można ^z wyrażenia u’8'—M łatwo wynaleźć wartość jednej z obu dych ilości lub 8', skoro się wartość drugićj przyjmie za ilość znajomą.

fig. 372.

Położenie punktów Jifi w magnesie, tudzież ilość X są wprawdzie przez sposób ułożenia magnętyzmów w pojedynczych Molekułach ciała zupełnie oznaczone, atoli współistnienie równych i przeciwnych działań ziemi na każdy magnes sprawia, ¹² przez wymierzenie mechanicznych skutków magnesu tylko do Poznania wartości iloczynu u 8, t. j. magnetycznego momentu, ^a nie do obliczenia pojedynczych jego czynników "przychodzimy. Iloczyn QM z wartości siły magnetycznćj ziemi i wielkości mo-Mentu mhgnesu oznacza największy moment kręcenia, który ta siła względem osi, niezmiennie z magnesem połączonej, wy wo-k' ;’est wstanie, a jeśli q wystawia jakąś składowę siły Q, ilo-^Czyn qM jest największym momentem kręcenia, odpowiednim lój składowćj. Zauważać wszakże wypada, że każdoczesny mo-^1Tlent kręcenia tylko od położenia magnesu i osi obrotu względem ziemi zawisł, a nie zmienia się wcale, jeśli oś obrotu przy niezmienionćm położeniu magnesu przeniesie się w inne jakie Miejsce jego równoodległe do poprzedniego położeni.⁰ . Bo gdy C (Fig. 372) jest punktem stałej osi obrotu magnesu i wykreśliwszy linię CD w kierunku osi magnetycznćj, weźmie się punkty Ci D za miejsca przyczepienia przeciwnych sił magnetycznych ziemi, siła do C przyłożona cporem osi obrotu niweczy się, a pozostanie tylko czynna w D, która przedstawia zupełnie działanie ziemi na magnes. Niechaj będzie Dx kierunek tćj siły, a CD = h; wielkość jćj wy-

QM

^1-aża

się widocznie przez —. Największy moment kręcenia wtedy ma miejsce, kiedy CD z osią obrotu, a Dx z nią i z prostą unią CD zamyka kąty proste. Liczebna jego wartość jest tedy _ QM

■ h = QM. Tak samo iloczyn qM przedstawia najwię-

Fizyka T. Ii. 87