711
§ 110. Zmienność magnetyzmu ziemskiego. Nasza znajomość magnetycznego stanu ziemi odnosi się jedynie do oznaczenia kierunku i wielkości magnetycznej siły poziomej i całkowitej na każdem miejscu jej powierzchni. Kierunek tamtej wskazuje ■odchylenie (deklinacya), tej nachylenie (inklinacya); do wynalezienia zaś wielkości dosyć jest, znając już nachylenie, oznaczyć moc jednej składowej •magnetyzmu ziemskiego, czy to poziomej czy pionowej, bo gdy Q jest ta siła całkowita, //jej pozioma składowa, V zaś pionowa, a i mklinacya, mamy widocznie (Fig. 387).
U : Q =- cos i: 1, a V: U — sin i: 1,
z czego Q wynaleźć nie trudno, znając już // i i lub V i i. Do obserwacyi odchylenia, nachylenia i natężenia siły magnetycznej ziemi służą osobne przyrządy, których urządzenie i sposób użycia w najnowszych czasach doznały wysokiego udoskonalenia. Celem tych przyrządów jest albo oznaczenie bezwzględnych wartości rzeczonych trzech ilości w danym czasie i miejscu, albo dochodzenie ich zmian, zachodzących w pewnych lig. 381. okresach czasu w tćmże miejscu. Dokładne opisanie konstrukcyi tych przyrządów mających nazwę dckliną-toryów. inklinatoryów i magnetometrów i wyłożenie metod ich , użycia znajdzie czytelnik w tomie dodatkowym 1). Tu przytoczę tylko niektóre uwagi, dotyczące tego przedmiotu.
a) Do uważania zmian magnetycznego odchylenia czyli de-klinacyi, zawiesza się, magnetyczny pręt w poziomem położeniu ua cieuiuchnym drucie metalowym, albo na wiązce nieskręconych witek jedwabnych tak, aby od obcych wpływów, (np. przeciągu powietrza lub obecności mas żelaza) był ochroniony. Dla postrzeżenia najmniejszej zmiany w położeniu jego osi magnetycznej względem południka magnetycznego, przytwierdzone jest do uiego małe źwierciadełko płaskie, w którem za pomocą lunety obraz stałej milimetrowej podziałki uważa się z pewnśj stosownej odległości, co tę, samą usługę robi, jak gdyby pręt magne-
Ob. też: Garns u. Weber. Kesultaie der maguotischen Bcobachtuiigcu, tudzież Magnetische Beobachtuiigen in Lemberg voa Dr. A. Urbański.