historia sztukib701

Rzymski styl wystawny 81

przemieniają się, dzięki równemu uszeregowaniu pni, we wnęki, które roz* zzl -nkowują sarkofag, tworząc uroczyste tło dla poszczególnych postaci stłaczając sceny narracyjne w grupy posągów, w których jedna postać ę iówna, przeważnie Chrystus, znajduje się na przedzie i zwraca się repre* relacyjnie nazewnątrz. Posiadające niegdyś tylko znaczenie symboliczne nastrojowe sceny ocaleń i zbawień stają się teraz historją świętą, obrazami ristorycznemi, które na podstawie opowieści Starego i Nowego Testamentu -czedstawiają wielką przeszłość nowego władcy świata. Nie droga do zba* • ienia, lecz znaczenie Zbawiciela, cudotwórcy i dobroczyńcy ludu wysuwa na plan pierwszy. Staje się On ośiodkiem, jak postać centralna bóstwa tympanonie antycznej świątyni. Na jednym z sarkofagów w Lateranie ryc. 55) Chrystus zasiada na podwyższeniu, utworzonem przez łukowato “^ipostartą szatę nagiej półpostaci, która całkiem na modłę antyczną uosa* zia niebo (Coclus) i unosi nad sobą sklepienie niebieskie. Poza Nim stoją i »vaj silni młodzieńcy, jak chorążowie za tronem cesarza. Dwie dostojne po* czacie, Paweł i Piotr, schylają się przed Nim ze czcią, podczas gdy On wrę* cza Piotrowi zwój pisma, jak cesarz, nadający ustawę lub obdarzający len* nem (Christus legem dat). Ujawniająca się tutaj najwyraźniej mieszanina majestatu cesarskiego i niebiańskiego, przypomina zupełnie późnoantyczne ubóstwienie cezarów, którym w Rzymie i na prowincji budowano świątynie. Specyficznie rzymskim pierwiastkiem tej sztuki i tego ujmowania życia jest zawsze charakterystyczna mieszanina opowieści historycznej i posągowego dosobnierńa, krajobrazu i architektury, określającej bliżej tło głębi i po* sagowej negacji przestrzeni, umysłowej wartości postaci i ich urzędowej : ostawy i schematycznie udrapowanej szaty. Jest to typowy klasycyzm rzymskiej sztuki urzędniczej, który przeto nazywamy biurokratycznym. Możemy wyprowadzać ustawienie pojedyńczych postaci we wnękach mię* dzykolumnowych ze sztuki greckiej (jak ostatecznie każdy czysto rzeźbiar* ^ki kształt ciała) i uważać sarkofagi bezkolumnowe z ich biegnącemi

Ryc. 55. Rzym, Muzeum laier Sarkofag. IV w.

$ Historją sztuki.