Magazyn6
1401

6

ABSOLUTORJUM FINANSOWE — ABSOLUTYZM

w związku z zaciągnięciem pożyczek zagranicznych, 3) sprawozdanie budżetowe wszystkich czterech grup preliminarza (administracja, przedsiębiorstwa, monopole, fundusze), 4) bilanse przedsiębiorstw państwowych i monopoli, 5) sprawozdanie rachunkowe liceum krzemienieckiego.

Przygotowane przez Rząd zamknięcie rachunkowe przedstawia Kontrola Państwowa Prezydentowi Rzplitej, Sejmowi i Senatowi. Zarówno jednak konstytucja marcowa (1921) jak i kwietniowa (1935) udzielają prawo politycznego i prawnego załatwiania zamknięć jedynie Sejmowi (uchwala nie ustawa). Wniosek w tej mierze Najwyższej Izby Kontroli zmierza w kierunku: i) zatwierdzenia zamknięcia rachunków za dany okres, 2) udzielenia Rządowi przez Sejm absolutorjum. Udzielenie absolutorjum nie wpływa: 1) na bieg spraw co do pozycyj zakwestjonowanych przez Kontrolę Państwową czy władze administracyjne, oraz 2) na odpowiedzialność za straty Skarbu Państwa, które w przyszłości mogą wyjść najaw.

Ignacy Czuma.

Absolutyzm.

Pojęcie absolutyzmu odnosi się do stosunków ustrojowych państwa i ma swoje filozoficzne oraz historyczne znaczenie. Możemy rozróżnić dwa główne stany rzeczy, uzasadniające istnienie absolutyzmu. Mogą te dwa stany rzeczy, o ile chodzi o stosunki państwowe, istnieć równolegle i w tym samym czasie, albo też są czasowo i miejscowo rozdzielone.

Pierwszy odnosi się do pojęcia samego państwa i dotyczy filozoficzno-mo-ralnej jego istoty i roli. Państwo jest bytem, który ma swoją olbrzymią sferę zasięgu i uprawnień. Czy ta moralna całość, jaką stanowi państwo, ma swoje granice i szranki, czy też nie? Czy w swojem działaniu, w swojej roli, w swoich stosunkach wewnętrznych, bo zewnętrzne stanowią odrębne zagadnienie, znajduje i uznaje hamulce i ograniczenia wyższego rzędu, wyższej formy, niż te, które samo tworzy? Jeżeli państwo pragnie być całością wszechogarniającą, jeżeli nie uznaje nad sobą wyższego porządku moralnego, jeżeli jest niczem niekrępowanym sędzią i instancją najwyższą, jeżeli w działaniu nie hamuje je żaden wzgląd moralny, wtedy możemy mówić o absolutyzmie państwa. Nie wgląda się wówczas w urządzenia szczegółowe i ich funkcjonowanie, nie bada się szerokości uprawnień poszczególnych jego organów i instytucyj, wystarcza bowiem świadomość, iż państwo filozoficznie postawiło się ponad wszelkie moralne ograniczenia, że jest wyłącznością, jest bytem absolutnym.

Obok tego absolutyzmu filozo-ficzno-moralnego można postawić absolutyzm, który nazwiemy absolutyzmem organizacyjnym. Polega on na tern, iż w obrębie państwa, ograniczonego wyższym porządkiem moralnym, albo państwa nie uznającego nad sobą żadnych filozoficzno-moralnych ograniczeń (absolutyzm filozoficzno-moralny), istnieje taki układ stosunków organizacyjnych, iż mówimy o absolutyzmie tej luli innej formy ustrojowej.

Wydaje się rzeczą słuszną podzielić zasadniczo formy ustrojowe państwa na dwa rodzaje główne. Ustrój państwowy może w swojej całości, w swojej złożoności wykazywać przewagę organu wieloosobowego lub też przewagę organu jednoosobowego. Oczywiście ma się na uwadze najwyższe organy państwowe, nie zaś podrzędne czy lokalne. Na czem polega absolutyzm ustrojowy jednostki, względnie kolegjum wieloosobowego? Trzeba pamiętać o tern, że ustrój państwowy, szczególnie wraz z rozwojem historycznym, staje się dość skom plikowany i różnorodny. Czynności składające się na uprawnienia, czyto wyższych, czy niższych organów państwowych, są coraz to bardziej złożone i liczne. Prawo ustrojowe rozróżnia je według pewnych cech ogólniejszych, jak np. czynności prawodawcze, czynności rządzenia, czynności sądzenia. Ten porządek klasyfikacyjny jest najbardziej znany i przyjęty. Jeżeli tedy mówi się o absolutyzmie ustrojowym organu jedno- lub wieloosobowego, to mamy wtedy na myśli taki układ uprawnień ustrojowych, który wykazuje wyraźną i wybitną przewagę w ustroju państwowym bądżto jednostki, bądź też kolegjum. Przewaga ta jest tego rodzaju, iż organ ów staje się, w znaczeniu pewnej przeciętnej oceny stosunków, organem absolutnym. Jest prawodawcą nieograniczonym, rządzi równocześnie bezpośrednio lub pośrednio, w sposób jednak niewątpliwy, ciąży nad wymiarem